2019 елның 29 июне милләт тарихына якты бер истәлек булып кереп калырга мөмкин. Ниһаять, Арча җирендә рәсми рәвештә “Тукай юлы” туристлык маршруты ачылды.
Аерым бер шәхес исеме белән аталган җәяүле сәфәр илдә юк. Әлбәттә, “Ур-ра!” кычкырып, кул чабарга иртәрәк әле, чөнки бу – гаҗәеп дәрәҗәдә олы эшнең башы гына. Дөресен әйткәндә, Тукайлы сәфәрнең асыл максаты да тулысынча ачыкланып бетмәгән. “Тукай юлы” дип аталгач, берәүләр аны шагыйрь эзләре буйлап сәфәр чыгу дип кабул итте. Алар күпмедер дәрәҗәдә хаклы да. Чөнки бәләкәй Апушның балачак сукмаклары, Казанга, Казахстанның Җаек каласына нинди юллар белән барганы бүгенгә кадәр ачыкланып бетмәгән. Ә ачыкларга кирәк!
Инде килеп, “Тукай юлы”ның идеологы, Татарстан велосипедчылар берлеге рәисе Илдус Янышев һәм шул идея тирәсендә фикердәшләрне туплаучы, Татарстан Дәүсоветы рәисе урынбасары Римма Ратникова сәфәр оештыру турында сөйләшүләр башлаганда ук, аның Тукай рухы аша Татарстанны, аның халкын, татарның яшәү рәвешен дөньяга танытуда зур әһәмияте булачагы турында кат-кат әйтеп килделәр.
Тукайлы сәфәрне әле эчтәлек белән баетасы, максатларын да тәгаенләп бетерәсе бар. Чөнки юлга чыгар алдыннан, адәм баласы үз-үзенә: “Мин ни өчен бу сәфәргә чыгам соң әле, тәнемә-җаныма ни алачакмын?” – кебек сораулар да куячак. Ә без исә аларга алдан ук җавап тапкан булырга тиеш. Дөрес, сорауларның яңалары туа торачак әле һәм бу табигый да. 29 июньдә без әнә шул туарга мөмкин булган сорауларны, көтелмәгән хәлләрне дә фаразларга тырыштык.
Иртәгә сәфәргә чыгасы дигән көнне күңел никтер тынычсызланды, башка төрле уйлар керде. Һавасы да әллә нинди бит: үзе салкын, үзе яңгырлы, үзәккә үтәрлек җил исә. Кем әйтмешли, мондый көнне җүнле кеше урамга этен дә чыгармый. Шөкер, Ходай безгә кояшлы, җылы көн бирде. “Тукай юлы”н тантаналы ачу иртәнге унга билгеләнсә дә, сәгать сигез тулганда Арчада идем инде. Юлдашлар электричка белән килергә тиеш. Район башкарма комитеты җитәкчесе урынбасары Рамил Гарифҗанов та таң тишегеннән тимер юл вокзалында булып чыкты. Ул көнне Арчаның мәдәният, мәгариф хезмәткәрләре дә иртүк аяк өстендә иде. Вокзал тирәсендә Тукайның Шүрәлесе, Су анасы, Кәҗә белән Сарык арлы-бирле йөренә, артистлар репетиция ясый. Үтеп-сүтеп йөрүчеләр баштарак бу хәлгә бераз аптырап карасалар да, “Тукайлы сәфәр” турында ишеткәч, кызыксынып китеп, юлчыларны сораулар белән күмеп ташладылар. Безнең фикердәшләргә әйләнеп, хәерле сәфәр теләп калдылар. Шөкер, Тукай рухы, милли рух бар әле безнең күңелләрдә. Сәфәр чыгучылар 200гә якын булса, авыллар аша үткәндә, безне каршы алып, озатып калучылар мең тирәсе булмады микән дим. “Тукай юлы” буенча беренче сәфәр шулай башланып киткәч, аның дәвамлы, озын гомерле булачагына да өмет бар.
Тимер юл вокзалыннан соң Түбән Мәтәскә авылында чәй эчәргә туктадык. Капка төпләрендә кешелеккә генә кия торган күлмәкләрен кигән авыл апалары утыра. “Сезнең авылда берәр бәйрәм мәллә?” – дигән булам. Безнең Арча халкы сүзгә кеше кесәсенә керә торганнардан түгел. “Тукайны зурлап, шулай юлга чыгу – үзе бәйрәм бит инде ул”, – диләр. Мине чәйгә дә чакырганнар иде, “Чәй эчкән бар ла ул…” – дип шаяртып котылдым. Берсе, Нурзидә исемлесе: “Минем өйдә музей да бар”, – дип куйды. Шаярта дип уйлаган идем, янында утырганнары аның сүзен куәтләде. Алла боерса, аерым килеп китәм әле. Нурзидә, авыл халкы төрле заманнарда кулланган йорт кирәк-яракларын, эш коралларын җыеп барып, өйнең бер бүлмәсендә музей ачкан икән. Бу шөгылен гади генә аңлата: “Аларны кемнәрдер, кайчандыр ясаган, сатып алган, кулланган бит инде. Шуңа күрә чүплеккә чыгарып атасы килмәде”, – ди.
Шөкер, без үткәнебезгә, тарихыбызга ваемсыз түгел, татарның яшәү рәвешен ядкарь итеп саклаучы Нурзидәләр күп әле бездә. Алар белән очрашу сәфәр чыкканнар өчен үзенә күрә бер гыйбрәт тә булыр иде. Алданрак язганымча, “Тукай юлы”н эчтәлек белән баетасы бар әле. Сәфәрләрне берәр туристлык фирмасы аша да оештырырга кирәк. “Бу бит – халык проекты, кем кайчан тели – шунда юлга чыга. Ялгыз да, төркем белән дә сәфәр чыгарга мөмкин”, – дигән сүзләргә шәхсән үзем шикләнеп карыйм. Юлчыларны кайда төн кундырырга, ашатып-эчертеп ял иттерергә? “Тукай юлы” әле берничә “сукмак”тан тора һәм ул сукмаклар киләчәктә Әтнә, Биектау, Саба, Кукмара районнары аша да үтәчәк. Әгәр без юлчыларны татар тормышы, күркәм йолалар, бәйрәмнәр, авылдашларыбызның яшәү рәвеше белән таныштырырга хыялланабыз икән, димәк, кайчан, күпме кешенең сәфәр чыгачагын белеп торырга тиеш булабыз.
Ярый, Арча инде кунак кабул итеп, төрле чаралар уздырып өйрәнгән. Татарстанда кеше күп килә торган район бүтән юк. Шулай булса да, башкарма комитет җитәкчесе урынбасары Рамил Гарифҗанов, һәр районда “Тукай юлы” сәфәренә җаваплы берәр кеше булырга тиеш, дип саный. Мондый сәфәрне үз иркенә генә куймаска кирәк, ди.
29 июнь көнне Арча якларын Тукай белән бергә урап кайткандай булдык. Тора-бара милли хисләр тагын да тирәнәер, ныгыр дип уйлыйм. Тик моның өчен эшлисе дә эшлисе әле.
Риман Гыйлемханов
Алмаз ГазимовАссалямугалейкум ва рахматуллахи ва баракатуху! Без, бер туган Газимовлар, Хабир хэзрэтне беренче кон генэ белми без. Аны узебезнен, Керкэле авылы…Чирмешәннең «Мөшбикә» мәчете тирәсендә ни сәбәпле шау-шу купкан?
Загрузка ...
