Бишенче чакырылыш Дәүсоветның соңгы утырышы моңсу гына саубуллашуны хәтерләтер сымак иде. Ни дисәң дә, сентябрьдә узачак сайлаулардан соң парламент, ким дигәндә, яртылаш үзгәрәчәк. Шуңа күрә бу утырышта бераз битарафлык та сизелер дип көттек. Әмма ул бик эшлекле узды.
Иң элек шунысын әйтик әле: утырыш башында Президент Рөстәм Миңнеханов Дәүсоветның бишьеллык эшчәнлегенә бәя бирде: “Татарстан – социаль-икътисади үсештә, дибез икән, монда парламентның өлеше зур. Гомумән, дәүләт хакимиятенең бөтен тармаклары бердәм эшләделәр. Депутатлар төрле партияләрдә, иҗтимагый хәрәкәтләрдә торсалар да, максатлары бер иде. Ул – Татарстан, аның халкына хезмәт итү”. Яңа парламентка да уңышлар теләде Президент. Үз сүзләре белән әйтсәк “Парламентка күпмилләтле халкыбызның иң яхшы вәкилләре киләчәгенә ышанам. Әлбәттә, бүгенге депутатларның бер өлеше, халык хуплавын алып, үз эшләрен дәвам иттерер һәм бу закон чыгару эшчәнлегендә дәвамчанлык дигән сүз”.
Яшьлек дәрте һәм өлкән буын тәҗрибәсе гомер буе бер-берсен тулыландырды инде ул. Президент шулай ук Дәүсоветтагы төрле фракцияләр эшчәнлегенә дә югары бәя бирде.
Чүп мәсьәләсен – референдумга
КПРФ депутаты Артем Прокофьев парламентка халыктан бер мөрәҗәгать керүе турында әйтте. “Халыктан” дию бик үк дөрес түгелдер. Депутат әйтүенчә, инициативалы бер төркем әйләнә-тирә мохиткә, кешенең сәламәтлегенә зыян китерүче чүп яндыру (рәсмирәк әйтсәк, көнкүреш калдыкларын термик эшкәртү) заводы мәсьәләсе бөтенхалык хөкеменә, ягъни референдумга чыгарылырга тиеш, ди. Аның фикерен хуплаучы булмады. Беренчедән, әлеге мөрәҗәгать үзенең асылы, мәсьәләнең куелышы белән референдум турындагы Россия һәм Татарстан законнарына каршы килә. Чыгыш ясаучы депутат Альберт Хәбибуллин әйтүенчә, парламент референдумга каршы карар чыгарырга җыенмый, бәлки, мөрәҗәгатьнең гамәлдәге законнарга ни дәрәҗәдә туры килүенә бәя бирә.
Чыгыш ясаучыларның кайберләре фикеренчә көнкүреш калдыкларын җиргә күмеп кенә чүп мәсьәләсен хәл итеп булмый. Алга киткән илләр инде чүп-чардан файда алырга күптән өйрәнделәр.
Дәүсовет рәисе урынбасары Юрий Камалтынов исә, депутатка сайлаулар алдыннан “пиар” белән шөгыльләнмәскә, чүп мәсьәләсен сәясиләштермәскә киңәш итте. Әмма, бу мәсьәлә тагын, тик башка ягы белән калкып чыкты әле.
Җил тегермәннәре яңадан кайта
Утырышта “2030 елга хәтле ягулык-энергетика комплексын үстерү стратегиясен раслау турында”гы Татарстан законына үзгәрешләр кертү турында гыйбрәтле генә сөйләшү булды. Хикмәт шунда: бүген Татарстанны электр һәм җылылык белән тотрыклы тәэмин итәр өчен, энергия җитештерү системасына заманча технологияләр нигезендә үзгәрешләр кертергә кирәк. Заман үзгәрә, чимал сатып көн күрүдән ваз кичеп, җитештерү-эшкәртү тармагына игътибарны арттыру энергияне һаман да күбрәк куллануга китерә. Шуңа күрә энергетика системасын яңарту өстенә, традицион чыганаклар белән беррәттән җил энергиясен файдалану мәсьәләсе дә каралды. Хәзерге вакытта Президент фәрманы нигезендә җил энергетикасы станцияләре төзү проектлары эшләнә. Республикабызның кайсы төбәгендә җилләрнең ничек исүен дә тикшерәләр икән. Сәнәгать һәм сәүдә министры Альберт Кәримов әйтүенчә, мәсәлән, 100 метр биеклектә җил тизлеге секундына 7 метр икән.
Утырышта әлеге дә баягы чүп-чарны, тиресне энергия алу чыганагына әйләндерү, кояш энергиясен файдалану турында шактый сүз булды. Дөресен әйткәндә, чит илләрдә кояш энергиясен күптән файдаланалар инде. Гомер буе нефть-газны энергиянең төп чыганагы итеп яшәп булмаячак. Алар мәңгелек түгел. Министр әйтүенчә, нефть чыгаруны арттыру 2025 елга хәтле дәвам итәчәк, шуннан соң әкрен-әкрен артка китә башлаячакбыз. Шуңа күрә энергия запасларын үстерү буенча бүген үк эш башларга кирәк.
“Бакчачы көне”
Көн тәртибендәге бер мәсьәлә, депутат Валерий Власов әйтүенчә, Татарстанда яшәүче һәр ике кешенең берсенә кагыла. Бездә меңнән артык бакчачылык ширкәтләре бар. Моңа әле авылда, районда, Казанда үз йортлары белән яшәүчеләрнең өй яны бакчаларын да кушсак, бакчачыларны миллионлап санарлык. Шулай итеп, бәйрәмнәр һәм истәлекле көннәр турындагы законны тагын да тулыландырып, һәр елны сентябрьнең беренче шимбәсен “Бакчачылар көне” буларак билгеләп үтәчәкбез. Бакчачылар өчен тагын бер күңелле хәбәр бар әле. Әгәр дә Россия Думасы Татарстан депутатлары сүзенә колак салса, бакчачылар лицензиясез дә җир асты суларыннан файдалана алачаклар. Дөрес, Дәүсоветның Дума рәисе Вячеслав Володин исеменә кабул иткән мөрәҗәгатендә лицензия алмыйча җир асты суларыннан файдалану хокукын озайту турында гына язылган. Әмма, барыбер яхшыга өмет бар бит. Мәгълүм булганча, кешене өмет яшәтә.
Утырыш ахырында парламент рәисе Фәрит Мөхәммәтшин Бишенче чакырылыш Дәүләт Советы эшчәнлегенә йомгак ясады. Аның белән дүшәмбе көнне тагын очрашабыз әле һәм сөйләгәннәрен тәфсилләп язарбыз. Әмма бер фикерен укучыларыбызга җиткерергә күңел кытыкланып тора. Кайбер җитәкчеләрнең халыкка арт белән борылырга яратуын тәнкыйтьләде ул. Ягъни, халык гозерен тыңлау, ярдәм итү урынына мөрәҗәгать итүчедән ничек булса да котылырга телиләр. “Бу җитәкчелекнең абруен төшерә”, – диде Фәрит Мөхәммәтшин. Ә парламентның һәрвакыт халык мәнфәгатьләрен кайгыртачагына ышандырды. Кешегә игътибарлы булу – безнең тарихи миссия, диде.
- Бишенче чакырылыш Дәүләт Советы депутатлары 49 утырыш уздырган. Аларда 1989 мәсьәлә каралган. Татарстан Президенты тарафыннан 561 закон имзаланган. 692 федераль закон проекты һәм Россия Федерациясе субъектларының 95 мөрәҗәгате каралган.
Риман Гыйлемханов
Г.Сабырлык, күңел тынычлыгы Эльвирага. Бигрәк аяныч фаҗига.Эльвира Фазлыева кызы үлгәннән соң булган коточкыч хәлләр турында сөйләгән
