Бәдри бабай, “БЗМЖ”ны ал! Сөт һәм сөт ризыклары сату турында дәүләт карары ничек үтәлә?

Июль башыннан кибетләрдә сөтне яңа кагыйдәләр буенча сата башладылар. Россия Премьер-министры Дмитрий Медведев имзалаган карарда әйтелгәнчә, “кибетләр табигый сөт продуктларын сатып алучы яхшы күрерлек урында, аерым киштәләргә урнаштырырга тиеш”. Газета хәбәрчесе Казан һәм кайбер район авылларында булып, карарның ничек үтәлешен күреп кайтты.

…Азык-төлек кибет­ләре­нә керсәң, башлар әйләнеп китә. Киштәләрдә җаның те­ләгән барлык төр ризык та бар. Акча янчыгыңа карап, теләсә кайсын сайлап алырга була. Эшләгән урыныбыз бе­лән янәшәдә – Казанның Николай Ершов урамындагы “Бәхетле” сәүдә үзәгендә, әй­тик, сөт һәм сөт ризыклары­ның берничә дистәдән артык төре сатыла. Кайлардан гына китерелми ул! Көн саен 4000 тонна сөт җитештерүче Татарстан халкын Казахстан кефиры, Белоруссия эремчеге, Чуашстан сөте, Мәскәү каймагы белән сөендерәләр. Бәя­ләре дә төрле. Ни хик­мәт­тер, әллә ничә көн дә­вамында меңнәрчә километр юл үткә­ненең бәясе чагыштырмача арзанрак та әле. Монда ике­сенең берсе: әллә чит ил җитештерүчесе, безгә хөрмәт йөзеннән, булачак керемен­нән баш тарта, әллә…

Менә шул “әллә” элек тә күңелгә тынгылык бирми иде, хәзер дә эчне пошырып тора. Аеруча Малайзиядә йөз­ләрчә миллион тонна җи­тештерелүче пальма маеның тоннасы нибары 400 долларга калганда. Безнең акчага күчереп исәпләгәндә, 25 мең сум чамасы бу. Әнә шул акчага пальма мае алып, меңнәрчә тонна ясалма сөт, сыр, май һәм башка төр продукция җитештереп була. Өстәвенә соңгы елларда әлеге хик­мәтле майның бәя­се 13 процентка кимегән.

Күпме генә тырышсак та, Россиягә ясалма сөт һәм сөт продуктлары ташкынын киметеп булмый. Киресенчә, гел арта тора ул. Кайбер мәгъ­лү­мат­ларга караганда, 2019 елда гына да илгә 1 миллион тоннадан артык пальма мае кертелгән. Ясалма про­дук­ция­ләрнең кеше организмына начар тәэ­сир итүен дә исәпкә алганда, каравыл кычкырырга күптән вакыт.

Хәер, составына Россия, Белоруссия, Казахстан, Әр­мәнстан һәм Кыргызстан ил­ләре кергән Евразия икътисади комиссиясе бу турыда махсус закон кабул иткән­нән соң, уңай үзгәрешләр булачагына өмет уянды. Россия хөкүмәте карары да, төр­ле май катнашмалары, тәм­ләт­кеч­ләр, продукцияне озак вакытлар бозылудан саклаучы химик өстәмәләр кушылганда, эш­кәртү пред­приятие­лә­ре сатучыга андый про­дук­ция­не башкалардан аеру чаралары күрергә тиешлеген ассызыклый.

Әмма аны үтәргә генә ашкынып торучы күренми. Үзем булган район авылларында гына түгел, башкалабыз ки­бетләрендә дә табигый сөт продуктларын аерым киштә­ләрдә сатылуын күрергә насыйп булмады.

Инде килеп, мәкаләнең ни өчен шулай исемләнүе, Бәдретдин бабайга ни өчен кибеттән “БЗМЖ”ны алырга киңәш итүемнең сәбәбен аңлатырга вакыт җитте. Эш шунда: үзе дә Ершов урамында яшәүче 78 яшьлек Бәд­ретдин бабай кибеттәге сөткә гел шикләнеп карый. Авылда туып үскән, 30 ел гомерен авыл хуҗалыгына багышлаган кеше буларак, элек ишегалдына килеп, авыл сөте сатучыларны сагына ул. Тәм­лерәк тә, файдалырак та иде, ди.

Бабай Россия хөкү­мә­тенең “Сөт һәм сөт продуктлары сатуга үзгәрешләр кер­тү турында”гы 2019 елның 1 июленнән гамәлгә кергән карарына өметләнгән. Әлеге до­кументта: “Ясалма катнашмалар һәм өстәмәләр кушып җитештерелгән сөт һәм сөт ризыклары табигый продук­циядән аерым урында булырга тиеш”, – диелә. Сатып алучы аңлы рәвештә аерып алырлык итеп урнаштыру кирәк. Исеме дә аңлаешлы итеп язылырга тиеш.

– Июль ае үтеп бара, ә безнең кибеттә элек ничек булса, хәзер дә шулай. Бернинди үзгәреш юк, – дип уфтана Бәдретдин бабай.

Йөзләгән төр продукция сыйдырышлы кибет киштә­ләрендә бернинди үзгәреш күзгә ташланмаса да, “Бә­хетле”дә директор вазифаларын башкаручы Аида Миң­нуллина әйтүенчә, хәзер этикеткага “БЗМЖ” хәреф­ләре куела. Бу исә “Сөт продукциясе майны алмаштыручы катнашмалардан тыш җитеш­терелгән” дигән­не аңлата икән. Дөрес, анысын да үзең белән зурайткыч пыяла алып килсәң генә укырлык. Ә инде йөз­ләгән башка товарлар арасыннан табып алу тагын да кыенрак.

– Табигый сөт продуктларын башкаларыннан аеру турында өстән бернинди күр­сәтмә булмады, – ди Аида Илдус кызы.

Башкалабызның тагын алты кибетендә булып та, сөт һәм сөт продукциясенең аерым киштәләргә бүленүен күреп булмады. Сәүдә нокталарында ясалма сөт продуктларын аерым киштә­ләрдә сатылырга тиешлеге турында кайбер кибет җи­тәкчеләре бөтенләй белми дә бугай. Зинин урамы, 5 нче йортта урнашкан “Магнит” кибете директоры Артем Земляков та бу турыда әллә бөтенләй ишетмәгән, әллә ишетергә теләмәгән. Кибет директоры белмәгәнне, гади сатып алучы ничек белсен?

Камил Сәгъдәтшин

Фото: pixabay.com


Фикер өстәү