Кызларны малайлардан аералар. Быел Мөслимдә укучыларны аерым укыта башлаячаклар. Чәчтән тартучы малайлар, бармак күрсәткәнгә көлгән кызлардан башка бик күңелсез булмасмы? Андагы белгечләр бүлеп укыту белем, тәрбия, сәламәтлек сыйфатын яхшыртыр дип өметләнә. “ВТ” хәбәрчесе бу мәсьәләдә тәҗрибәсе булганнарның да фикерен сорады.
“Андыйлар полициягә эләкми”
Район мәгариф идарәсе башлыгы Рафаэль Демидов белдергәнчә, илнең 500 мәктәбендә аерым укыту тәҗрибәсе бар.
– Яңалыкны керткәнче, башкаларның тәҗрибәсен өйрәндек. Бездә андый мәктәпләр Казан, Чаллы, Түбән Кама һәм Сабада бар. Аерым укуның сәламәтлеккә, белем сыйфатына, тәрбиягә файдалы булуы да дәлилләнгән, – ди Рафаэль Демидов. – Әйтик, Мәскәүдә ике мәктәпне чагыштырып караганнар. Аерым укучыларның сулыш органнары, кан әйләнеше, нерв системасы, кыскасы, сәламәтлеге яхшырган. Республикада әлеге төр укытуга өстенлек бирелгән мәктәпләрдә полициядә исәптә торучылар юк. Тәрбия буенча вазгыятьне үзегез беләсез бит. Хәзер кызлар – кызлар, малайлар – малайлар кебек түгел. Күпме генә укытсаң да, әхлак тәрбиясе җитми икән, бала бәлагә әйләнергә мөмкин. Әти-әниләр барысын да аңлый, алар бик теләп ризалашты. Каршы килүчеләр булыр дип көткән идек, тик алар яңалыкны бик җиңел кабул итте. Башка әти-әниләр дә, бездә мондый сыйныфларны кайчан ачасыз, дип кызыксына башлады. Быел Мөслим урта мәктәбендә 1–10 сыйныфлардагы кызлар һәм малайлар аерым белем алачак. 11 нче сыйныфлар исә укуны элеккечә тәмамлаячак. Башка мәктәпләргә кертү турында әйтә алмыйм, әлегә аның уңай һәм тискәре якларын яхшылап өйрәнәчәкбез.
Сүз уңаеннан, Мөслим урта мәктәбендә башка яңалыклар да бар икән. Әйтик, быел 1 нче сыйныф укучылары барлык фәннәрне дә туган телдә укыячак. Киләсе елда ул башка башлангыч сыйныф укучыларына да кагылачак. Мәктәпкә яңа төр урындык, өстәлләр кайтарылачак. Гиперактив балалар өчен отышлы булачак бу. Алар утырып та, басып та укый ала дигән сүз. Яңа уку елында балалар дәресләргә телефоннарын махсус тартмада калдырып керәчәк.
“Аның каравы чәчтән тартмыйлар”
Азат, егетләр лицеен тәмамлап, университетта укый. Сүз дә юк, акыллы, белемле, әмма авызыннан бер сүз тартып алып та булмый. Кызык, көнгә күп дигәндә 1-2 сәгать булса да сөйләшәме икән ул?
– Улыбыз лицей-интернатта укып, мөстәкыйльлеккә өйрәнде. Барысын да үзе эшли. Тик менә аралаша белмәве бик яман. Мин кайчакта, нигә аерым укыттым икән, дип үкенеп тә куям. Аз сүзле булгач, рәхәтләнеп сөйләшеп тә булмый. Очрашып йөри торган кызы да юк бугай. Гомумән, алар белән аралаша беләме икән ул? Чыгарылыш кичәсендә дә кызлардан башка күңелсез булды. Белем һәм тәрбия ягы никадәр генә яхшы булса да, мин барыбер балаларны бергә укыту яклы, – ди әнисе Миләүшә.
Аралашу житмәү турында мөгаллимнәр үзләре нәрсә ди?
– Имеш, аерым укыганда, бала йомыкыйга әйләнә, диләр. Алар бит тәүлек буе укымыйлар, социаль челтәрләрдә дә аралашалар. Гомумән, аралашу проблемасы юк. Үзем дә Түбән Камадагы кызлар гимназиясен тәмамладым. Ә монда 7 нче ел эшлим, – ди Казандагы 4 нче интернат-гимназиянең директор урынбасары Ландыш Гайнетдинова. – Кызлар гына укыганда, алар игътибарын читкә юнәлтми, әйтик, чәчтән тартучы малайлар да юк. Малайлар янында кызлар дәрестә җавап бирергә оялса, ә монда андый нәрсә юк. Алар үзләрен иркенрәк хис итә. Аерым укыганда белем дә арта. Дуслык та ныграк, минемчә. Гадәти мәктәпләрдә укытучылар балаларның өйләренә ниндидер проблема булганда гына барырга мәҗбүр. Ә бездә өйгә барып, хәл белешү – гадәти хәл. Әти-әниләр белән аңлашып эшлибез.
Кызлар булган җирдә тәртип ягына тел-теш тидерерлек түгел анысы. Ә менә ир-егетләргә аерым уку, яшәү авырмы икән? Башкаладагы малайларны аерым укытучы 7 нче лицей-интернат директоры Алмаз Шакирҗанов җенесләре буенча бүлеп укытуның уңай һәм тискәре яклары турында әйтте. Тик уңай яклары күбрәк, ди.
– Кызлар тизрәк өлгерә, алар җитезрәк тә, акыллырак та күренә. Бергә укыганда, бу малайларны, әлбәттә, битараф калдырмый. Аерым укытылган сыйныфларда балалар ярышыбрак, тырышыбрак укый, – ди директор. – Мәсьәләнең икенче ягы да бар: кызлар булмагач, малайлар үзләренең тышкы кыяфәтләренә игътибар итми башларга мөмкин. Ә гүзәл затлар янәшәсендә матуррак, чиста-пөхтәрәк йөрү теләге уяна. Монда алар 11 нче сыйныфка кадәр кызларга карамыйча, дөньядан аерылып яши дигән сүз түгел. 7 нче сыйныфтан соң атнага өч мәртәбә өйләренә кайту рөхсәт ителә.
– Малайлар тик торырга яратмый, алар бит әле – сугыш чукмары да, – дип, тәртип ягы белән кызыксынам директордан.
– Бездә сәләтле балалар укый, аларны сайлап алабыз. Беренче чиратта, билгеләр, укуга түгел, үз-үзләрен ничек тотуына, башкаларга карата хөрмәт белән каравына игътибар итәбез. Дөрес, малайлар төрле мәктәпләрдән килә. Шуңа күрә баштарак бездәге тәртипкә ияләшү өчен вакыт кирәк. Эләгешү кебек очраклар бик сирәк, андыйлар белән житди эш алып барабыз, – ди ул.
Белгеч фикере:
Алла Головенькина, Россия “Ел укытучысы – 2014” бәйгесе җиңүчесе, Иннополис лицееның биология укытучысы:
– Бүген аерым сыйныфларда тәҗрибә рәвешендә малайларны һәм кызларны аерым укыту бар. Мин болай итеп бары кыска вакыт аралыгында яки башлангыч сыйныфларда гына укыту яклы. Ә озак вакыт дәвам иттерүне дөрес дип санамыйм. Зур сыйныфларда бигрәк тә малайлар белән кызлар арасында аралашу, бер-береңә карата хөрмәт уяту, аңлашу өчен, бергә уку отышлырак.
Динә Гайнетдинова, Казан дәүләт медицина университетының неврология, нейрохирургия, медицина генетикасы кафедрасы профессоры, медицина фәннәре докторы:
– Укытучымы, табибмы – нинди генә хезмәткәр булса да, замана бертигез таләпләр куя. Әйтик, миңа хатын-кыз табиб буларак, ирләр белән бертигез эш башкарырга туры килә. Хатын-кызга ирләр-егетләр арасында эшләү җиңел түгел. Чөнки көчле затлар катгыйрак кагыйдәләргә күнеккән. Киресенчә, ирләргә дә гүзәл затлар арасына кереп китү авыр бирелә. Шуңа күрә бертигез шартларда уку сәламәтлек, психика өчен дә файдалы.
Сәрия Мифтахова
