Республиканың иң яхшы авыл укытучысы Лениногорск районының Урмышлы авылында яши. Ул – башлангыч сыйныф укытучысы Зөлфия Хисамова. Укытучы бер генә түгел, ике сыйныфны кушып укыта. “Иң яхшы авыл укытучысы” бәйгесендә җиңгән мөгаллимә балалар мәхәббәтен ничек яулый?
Белмәгәнне өйрән, белгәнеңне өйрәт! Менә шушы шигарьне яшәү рәвеше итеп алган Зөлфия Хисамова. Берәр яңа әйбер күрсә, кызыксына, шуны ясамыйча, тынычланмый. Буш вакытларында бисердан үрү, чигү, бәйләү, рәсем ясау белән шөгыльләнә. Кечкенә чакта рәссам, биюче булырга хыялланган. Хәзер аңа укучылары белән бергәләп биергә, җырларга туры килә.
Укучыларына “2ле” куярга яратмый. Тик моның сәбәбе ялкаулыкка кайтып калмаска тиеш. Авыл баласының төрле чагы була, алар әти-әниләренә мал-туар карарга да булыша, ди. Мәктәп укучылары тимурчылык эшен дә онытып бетермәгән әле. Һәр сыйныфка берәр әби-бабайны беркеткәннәр. Яз көне укучылар өлкәннәрнең өен җыештырырга, кышын кар көрәргә булыша. Урмышлы укучылары нәсел-нәсәбен дә яхшы белә. Һәр баланың шәҗәрә альбомы булдырылган. Укучылар нәсел агачын төзи, әби-бабайларының истәлекләрен яза, туганнарын барлый. 2 нче сыйныф укучылары, республикада “Шәҗәрә – тәрбиянең асылташы” конкурсында катнашып, беренче урын яулаган. “Туган якка солдат сәламе” дигән проект булдырганнар. Укучылар армиядә хезмәт итүче егетләргә хат яза, алардан да җавап хатлары килә. Егетләрнең әти-әниләре хөрмәтенә концерт оештыралар. Кыскасы, мәктәп бер дә күңелсез яшәми булып чыкты. Урмышлы мәктәбендә барлыгы 34 бала белем ала. Ике укучы Яңа Елховой авылыннан килә.
Сүз кечкенә мәктәпләр язмышына килеп тоташа. Сер түгел, аларны иртәгә нәрсә көтәсе билгеле түгел.
– Саланы мәктәп кенә яшәтә. Яңа ел, Сөмбелә, 8 Март, Әниләр көне һәм башка бәйрәмне әти-әниләр, әби-бабайлар белән бергәләп уздырабыз. Һәр бәйрәмне авыл халкы көтеп ала. Ел саен мәчет картлары Корбан ашы үткәрә, укучылар белән очраша. Өлкәннәр көнендә өйдән өйгә йөреп котлыйбыз. Мәктәп – авылның йөзе. Олимпиада, конкурс нәтиҗәләре буенча районда алдынгылардан саналабыз. Мәктәп яшәргә тырыша. Быел зур тырышлык белән түбәсен ябуга ирештек, – ди ул, мәктәп бетсә, авыл бетәме, дигән сорауга җавап биреп.
Мәктәп кенә яшәсен, укытучы ике сыйныфны кушып укытырга да риза. Зөлфия ханым үзе 1-2 нче сыйныф укучыларын укыта. 1 нчедә – бер, 2 нчедә өч бала. “Әлбәттә, ике сыйныфны кушып укыту кыен. Берьюлы ике эш алып барганда, укучылар баштарак бер-берсенә карашып утыра. Ләкин тора-бара игътибар итми башлыйлар. Бала саны аз булу – аның эше аз дигән сүз түгел. Ике сыйныф өчен эш программалары, дәрес планнары төзү шактый вакыт сорый. Азкомплектлы сыйныфларны икенче ел укытам. Бер генә сыйныф балалары белән эшләү рәхәт”, – ди әңгәмәдәшем.
Шәһәрдә балаларның күбесе 1 нче сыйныфка укый-яза белеп керә. Ә авылда ничек? Мөгаллимә әйтүенчә, әгәр бала бакчага йөрсә, санарга, төсләр аерырга, азмы-күпме хәреф танырга өйрәнә. Ләкин төрле гаиләләр бар, бакчага йөрмәгән, каләм тота белмәгәннәре дә очрый. Андыйларны кулыннан тотып өйрәтмичә дә булмый.
Ә менә балалар кайда да бер. Алар укытучыга сорауны яудырып кына тора, җавап табып өлгер генә. Кечкенә сыйныф укучысына җавап биреп була икән әле. Белмәгәнен эзләргә интернет булыша. Бу урында ул: “Сорау биреп, кызыксынып торучы балаларны яратам мин. Андыйлар белән эшләве дә күңелле”, – ди. Уку барышында кызык хәлләр дә була. Әйләнә-тирә дәресендә бер укучысы культуралы үсемлекләрне саный икән. Бодай, арыш, арпа, солы, тары янына токмач дип тә өстәп куя. Менә шулай апалары белән дөньяны бергәләп танырга өйрәнәләр.
Авыл балалары хәзер, элеккеге кебек, укытучы бәрәңге ашыймы икән, дип кызыксынмый икән. Укытучының тормышы, гаиләсе авыл халкының күз алдында. Укытучыларның барысы да сыер тотмый, ләкин кош-корт булса да асрарга тырыша. Кызык, авыл укытучысы бүген шәһәр мәктәбендә эшли алыр идеме икән? Анда бит әле шау-шу, әти-әниләр дә башка.
– Әлбәттә, укытучы кайда да эшли ала. Ул чыныккан инде. Күп һәм аз бала белән эшләүнең уңай һәм тискәре яклары бар. Бала саны күп булганда, дәрестә төрлечә эшләп була, сайлап алу мөмкинлеге зур. Гомумән, дәрес кызыклы итү өчен уен белән бергә алып барам. Әти-әниләр белән уртак тел табарга тырышам. Аңлашылмаучанлыкларны тыныч кына хәл итәбез, – ди бәйге җиңүчесе.
Ә кәгазь эше шәһәрдә генә түгел, авыл мәктәбендә дә җитәрлек. Өеңә ияреп кайта, төне буена җитә.
– Мәгариф системасында ниләрне үзгәртер идегез дисезме? Укытучыны укучыларга кайтарыр идем. Хәзер укытучы фәнни хезмәткәр, галим кебек. Программаларны үзе төзи, эшкәртә. Ләкин карарлардан читкә тайпылырга ярамый. Укытучы фәнни эш язарга түгел, укытырга тиеш, – ди ул, үз фикерен белдереп.
Сәрия Мифтахова
