СПИД һәм COVID: уртаклыгы нәрсәдә?

Наркоманнар, азгыннар авыруы гына түгел. Дәвалап та була, тик гомерлеккә кала. Бөтендөнья СПИДка каршы көрәш көнендә белгечләр Татарстандагы әлеге чиргә бәйле вазгыять турында сөйләде.

Республика ВИЧ-инфекция уртача таралу алган төбәкләр исемлегенә керә. Соңгы 5 елда Татарстанда бу чиргә бәйле эпидемиологик вазгыять тотрыклы кала ди белгечләр.

– 2020 елның 1 декабренә караган мәгълүмат буенча, республикада 13801 ВИЧ-инфекцияле кеше яши. Чир йоктыручылар саны кими дияргә була. Хәзерге вакытта авыручылар күрсәткече 1000 кешегә 19 кеше исәпләнә, – диде Татарстан сәламәтлек саклау министрының беренче урынбасары Альмир Абашев.

Быел СПИДка каршы көрәш көне бүтән инфекция таралу алган шартларда үтә. Икесен чагыштырып карарга да була.

– Ике пандемия дә халыкның әлеге чирләргә карата битараф булуы белән башланып китте. Һәркем, бу инфекция миңа эләкмәс, дип уйлады. Коронавирус – Кытайда, ВИЧ-инфекция Көнбатышта барлыкка килде. Хәзер исә бу авырулар икесе дә бөтен дөньяга таралды, – диде Татарстан буенча Роспотребнадзор идарәсенең территорияне санитар саклау бүлеге башлыгы Луиза Борисова.

Быел ВИЧ очраклары ачыкланмаган районнар да билгеле. Шул ук вакытта авыру күрсәткече югарыга үрмәләгәннәре дә бар. «Арча, Биектау, Лаеш, Әгерҗе, Сарман районнарында ВИЧ, узган ел белән чагыштырганда, 1,5 тапкыр күбрәк теркәлгән. Апас, Кайбыч, Яңа Чишмә, Тәтеш районнарында быел ВИЧ-инфекциянең яңа очраклары ачыкланмаган», – диде Луиза Борисова.

1 декабрьдә Татарстанның СПИД үзәге оештырган «Я точно знаю!» республикакүләм журналистлар бәйгесенең нәтиҗәләре билгеле булды. «Басма һәм интернет мәгълүмат чаралары» номинациясендә «ВТ» редакциясе II урын алды.

Коронавирус белән ВИЧ-инфекциянең бәйлелеге тагын менә нәрсәдә чагыла дип аңлатты белгеч:

– Тикшеренүләр күрсәткәнчә, ВИЧ диагнозы белән яшәүче коронавирус инфекциясенә ешрак бирешә. Аларга коронавируска каршы профилактик чараларны үтәү аеруча да мөһим. ВИЧ белән яшәүче кешеләр арасында коронавирус йоктыручылар саны дүрт мәртәбә артыграк.

Луиза Борисова искәрткәнчә, ВИЧ һәм СПИДка каршы көрәштә аңлату эшләренең әһәмияте бар. Чир йоктырмас өчен, кеше күп кенә начар гадәтләрдән тыелырга тиеш. «Халыкның аң-белеме хәлиткеч рольне уйлый. Чирне йоктырмас өчен сакланмаган, очраклы җенси мөнәсәбәтләргә кермәскә, алкоголь, психотроп һәм наркотик матдәләр кулланмаска, даими рәвештә ВИЧка тест үтәргә кирәк», – дип киңәш итте Луиза Борисова.

ВИЧ йоктыручының социаль портреты да үзгәргән. Ягъни, элек наркоман, җиңел холыклы хатын-кызлар авыруы дип саналган чир белемле, эшле,  гаиләле кешеләргә дә эләгә башлаган. Билгеле, яшь буын да әлеге исемлектә. Статистика буенча, ВИЧ йоктыручыларның күбесе (70 проценты) – 30–50 яшьтәге кешеләр. Чир күчүнең төп юлы һаман да шул җенси юл кала бирә. Яшьләр арасында наркотиклар куллану һәм саклану чараларын кулланмыйча җенси якынлык кылу – ВИЧ таралуның иң киң таралган юлы икән.

ВИЧ-инфекциялеләрнең күп өлеше ир-атларга туры килә (гомуми санның 63,8 проценты). Хәер, 10 ел элек бу күрсәткеч 70тән үк узган, ә авыручылар арасында 30 яшькә кадәр кешеләр күбрәк булган икән. Хәзер ВИЧ «олыгая» бара.

Республика СПИД-үзәге баш табибы Нияз Галиуллин коронавируслы чорда ВИЧ-инфекцияле кешеләргә нинди ярдәм күрсәтелгәне турында сөйләде. Аның сүзләренчә, пандемия чорында ВИЧтан дәвалаучы препаратлар коронавирустан да коткара, дигән имеш-мимешләр таралган. Шуңа да медицина оешмаларына элегрәк тикшеренүдән баш тартучылар да килә башлаган. ВИЧ-диссидентлар (авыруның барлыгын инкарь итүчеләр. – Ред.) да юк түгел. Әмма белгечләр аларның төгәл санын әйтмәде. «Андыйларның берсе генә дә безнең өчен әһәмияткә ия», – диде Нияз Галиуллин.

САН

Дөньяда 43 миллионнан артык кеше ВИЧ белән яши. Ел саен 2 миллионга якын ВИЧ-инфекция очрагы ачыклана.

Татарстанда быел ВИЧ-инфекцияле анадан 129 сәламәт бала туган.

2020 елда республикада ВИЧ-инфекция аркасында 150 кеше үлгән.

2020 елның 10 аенда авыруның 749 очрагы теркәлгән. Бу узган ел белән чагыштырганда 14,7 процентка кимрәк.

Татарстанда быел 3 мең кеше ВИЧка экспресс-тест узган. Диспансеризация вакытында 50 меңгә якын кешене әлеге инфекциягә тикшергәннәр.

Чулпан Гарифуллина