Бер урамлы кечкенә генә Касай авылында гомер кичерә Альберт һәм Әминә Әхмәдиевләр. Уллары Айнур белән Искәндәр Казанда югары уку йортларын тәмамлаганнар, сәүдә өлкәсендә хезмәт куялар. Башкалага китеп төпләнсәләр дә, туган авылларын чиксез яраткан егетләр моңа кадәр дә ара ерак дип тормаган, әти-әниләре янына еш кайтып йөргән. Ә җиләк араны тагын да якыйнаткан.
Бер сүз җитә
– Бер кайтканда, улларыма теплица куеп, бакча җиләге үстереп карау теләгем барлыгын әйттем, – ди Әминә апа.
Озак та узмый, Айнурга эшчәнлегенә бәйле конференциядә катнашырга туры килә. Анда җиләк үстереп тә зур табыш алу мөмкинлеге турында сөйлиләр. 2017 ел була бу. Шуннан соң егетләр өчен Касай белән Казан арасындагы 350 чакрым юл тагын да кыскара. Җай чыгуга, туган авылларына ашкына алар. Җиләк үстерү технологиясен өйрәнәләр, туфракны тикшертәләр, безнең як климатына туры килердәй сортлар эзлиләр…
8 сутыйдан башланган эш
Өй янындагы сигез сутый бакчадан башлана эш. Голландиядән җиләк сортлары кайтып җиткәнче, озын түтәлләр ясап, аның асларына сугару җайланмасы урнаштыралар, ягъни суны торбалар аша китертеп, тамчылап сибелә торган итеп ясыйлар. Ул елны сигез сутыйга өч мең төп җиләк үсентесе утырта Әхмәдиевләр.
Шул елны ук 400 килога якын уңыш җыялар. Бу егетләрне канатландырып җибәрә. Икенче елны мәйданны тагын шуның кадәргә арттыралар. «Хоней», «Еви2» сортлары безнең як климаты өчен бик кулай булып чыга. Җиләк үрчетүгә киткән чыгымнар да каплана, файдасы да кала.
Ике ел рәттән аз гына мәйданнан күпләп уңыш алган егетләр моның белән генә тукталып калмаска уйлыйлар. Дөрес, матди яктан кыенлыклар була, әмма аларга инвестор ярдәмгә килә. Күп тә үтми, авыл янәшәсендәге кырга 230 метрлы биш теплица куела.
– Эш башлаганда күп нәрсәне аңлап та, белеп тә бетермисең. Без дә теплицада үскән җиләктән күбрәк уңыш алырбыз дип хыялландык. Чыгым, әлбәттә, күп тотылды. Әмма теплицаларыбыз көчле җилгә каршы тора алмады һәм бу алым турында онытырга туры килде, – дип сөйли Айнур.
Ярый әле, 2018, 2019 елларда эш башлаучы фермерлар өчен тәгаенләнгән федераль грантта катнашып, өч миллион сум акча оталар. Нәкъ менә шул елларда Әхмәдиевләрнең җиләк мәйданы өч гектарга җитә.
Кышны чыга алмадылар
Авырлыклар моның белән генә бетми. 2019 елның салкын кышында бер гектар мәйданда җиләк үсентеләре өши.
– Бу да зур сабак булды безгә, – ди хуҗабикә Әминә апа. – Аңа кадәр көз көне җиләкләрнең яфрак-сабакларын кисә идек. Бер авыз пешкәч, өреп кабасың икән, шуннан соң кискәнебез булмады. Хәзер кышка кергәндә салам белән дә каплыйбыз.
Шулкадәр мәйданда җиләк үсентеләрен югалткач, кемдер, бәлки, бу шөгыльгә кул селтәгән булыр иде. Әмма Айнур да, Искәндәр дә артка чигенергә уйламыйлар.
– Бу авырлыклар безне җиде кат үлчәгәннән соң гына кисәргә өйрәтте, – ди Айнур.
Рекордлы ел
Хәзер Әхмәдиевләр ике гектар мәйданда бакча җиләге үстерә. Быел уңыш сөендерерлек булган.
– Рекорд куйдык, – ди Айнур. – Алты тонна җиләк җыйдык. Мондый уңыш биш елга беренче тапкыр булды. Җиләкләр дә бик эре, сусыл, баллы. Бер атна эчендә узган елгы уңыш күләмен җыйдык. Әле тагын булачак. «Еви2» – ике тапкыр җиләк бирә торган сорт. Янә чәчәк ата башлады. Көзен һава торышы әйбәт торса, бу сорттан гына яңадан ике тонналап җиләк җыярга өметләнәбез. Җиләк, үсентеләр сату буенча бернинди проблема да юк. Бу эш күптән җайга салынды инде. Җиләкләр Сарапул, Ижау, Чаллыга да китә, райондашлар да яратып ала.
Буа да буганнар, ашлык та үстерәләр
Җиләкләргә су сибү өчен, Әхмәдиевләр берничә ел элек авыл белән янәшә генә буа буганнар. Анда карп балыклары да үрчетәләр. Арендага җир алып, Альберт абый солы, арпа чәчкән. Көзен арыш та чәчәргә уйлыйлар. Киләчәктә җиләк мәйданын тагын да арттыру теләкләре бар икән. Иң мөһиме: егетләр туган авылларын яраталар.
– Утыз гына хуҗалык булса да, Касай башка авыллардан ким яшәми. Күп мал асраучы, бакча үстерүче, бал кортлары тотучы хуҗалыклар бар. Йортлар төзек, матур, кешеләр дус, тату, табигате искиткеч. Шуңадыр, авыл, туган нигез, әти-әни һәм күп көч һәм хезмәт куйган җиләк кырларыбыз да үзенә тарта… – ди Айнур.
Миләүшә Ягъфәрова
