Авыл Сабан туе дигән исеме генә бар. Оештыру масштабы белән федераль дәрәҗәдәгесеннән ким түгел ул. Сүзебез – Бөтенроссия авыл Сабан туе турында. Быел ул Самара төбәгенең данлыклы Камышлы авылында үтте.
Бөтенроссия авыл Сабан туе быел 10 нчы мәртәбә үткәрелә. Юбилей өчен юкка гына Самара төбәге сайланмаган. Ун ел элек Самараның Гали авылында беренче Бөтенроссия авыл Сабан туе оештырылган иде. Аннан, Самарада татарлар халык саны буенча икенче урында тора. “Әлифба” китабының авторын, “Ярмәк” биюен, Гали гармуннарын, артист Рәшит Шамкай, баянчы Рөстәм Вәлиев кебек шәхесләрне биргән төбәктә Сабан туе нәрсә белән истә калды?
Өчпочмаклы, баллы Сабантуй
29 июньдә, бәйрәмгә кадәр, Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов, Самара өлкәсе губернаторы Дмитрий Азаров татар шагыйре Әнвәр Давыдов бюстын ачуда катнашты. Чарада шагыйрьнең кызы Алсу Әбелҗанова да бар иде. Әнвәр Давыдов бюстын мәдәният йорты мәйданында урнаштырдылар. Аны Чаллыдан китерткәннәр, авторы – скульптор Вадим Иксанов.
Сабан туен тантаналы төстә ачар алдыннан, рәсми кунаклар Татарстан, Башкортстан республикалары һәм Самара төбәге утарлары белән танышып чыкты. Татарстанны быел да Кукмара районы тәкъдим итте. Район башлыгы Сергей Димитриев әйтүенчә, бу җаваплы оештыру эшен аларга бишенче ел рәттән йөклиләр икән.
– Татар халкы ничек яши, нинди гореф-гадәтләре бар, ничек көн күргән, нинди һөнәрләре булган – без шуларны күрсәтергә тырышабыз. Кукмара авыл хуҗалыгы өлкәсендә генә алдынгы түгел, җирлек үзенең сәнәгате белән дә дан тота. Итек басу, тегү фабрикасы, савыт-саба заводы эшләп килә. Утарыбызда шулар да күрсәтелгән. Аннан, монда катнашу – безнең өчен яхшы реклама да. Күпме кеше бездә җитештерелә торган продукцияне күрә һәм сатып ала, – диде җитәкче. Сергей Димитриев сүзләренчә, Кукмара балта осталары, Сабан туе узачак мәйданга 20–25 көн алдан килеп, үз эшләрен башлап җибәргән. “Кешегә гел бер үк нәрсә күрсәтеп булмый, шуңа да ел саен үзгәрешләр кертеп торабыз. Безнең утарга кергән кешеләр гел рәхмәт әйтеп, рухланып чыга”, – диде ул.
Кукмара районы тәкъдим иткән утарларда сатуга куелган продукция күп иде. Табаларын, киемнәрен хәзер Самара халкы да кулланачак, димәк. Кукмара утарында XIX гасыр татар гаиләсе көнкүреше тәкъдим ителгән. Шунда бер кызыкка тап булдык: итек эченә яшь бала (курчак) утыртып куйганнар. “Башка җирлектә бәбиләрне йә торна алып килә, йә кәбестәдән табалар диләр бит. Ә менә Кукмарада балалар итек эченнән чыга”, – диеште апалар.
“Түбәтәй” милли ризыклар рестораны да Сабан туенда катнашты. Рәсми затлар монда озакка тукталды, чөнки Дмитрий Азаровны өчпочмак ясарга өйрәттеләр. Губернатор, милли ризыкны ясап бетергәч, аны аукционга куярга да була, дип шаяртты. Хатынын да өчпочмак пешерергә өйрәтергә вәгъдә итте ул.
Башкортстан утарында кунакларны, биеп, кымыз, бал белән каршы алдылар. Биредә исә чын умарталар белән умартачыны күрергә, Башкортстан балы белән сыйланырга, башкорт йортына кереп, үзеңне чын башкорт итеп хис итәргә, җирлеккә хас һөнәр-шөгыльләргә өйрәнергә мөмкин иде. Рөстәм Миңнеханов та, утар белән танышканда, чабата үрү остасын күреп, балачагын искә төшереп алды.
Самара утары исә өч өлешкә бүленгән иде. “Тарихи ныгытма” дип аталган өлештә төбәкнең тарихы, гореф-гадәтләре белән таныштык. “Сәүдәгәрләр Самарасы” өлеше, исеменнән үк күренгәнчә, сәүдә нокталары белән каршылады. “Киләчәккә карап” дигән заманча мәйданчыкта Самара үзенең алдынгы предприятиеләре белән таныштырды, 2018 елгы футбол буенча Дөнья чемпионаты, космоска бәйле күргәзмә тәкъдим итте. Утарда Рөстәм Миңнеханов заманча технологияләргә багышланган экспозицияне бигрәк тә үз итте. Ул биредә 3D-күзлек киеп, космоска “менеп төште”. Самараны космос аша чагылдырулары да юкка түгел: төбәктән күп кенә космонавтлар чыккан.
Шушында ук Дмитрий Азаров һәм Рөстәм Миңнеханов Татарстан белән Самара өлкәсе арасында төбәкара хезмәттәшлек турында килешү имзаладылар.
Илебез бәйрәме
Утарлар белән танышканнан соң, рәсми затлар төп мәйданга юл тотты. Монда Сабан туена бүләк җыю күренешен театральләштереп күрсәттеләр.
Самара губернаторы, халыкны татарча сәламләп, бәйрәм белән котлады. “Самара 25 елдан артык милли бәйрәмне гомумшәһәр масштабында үткәрә. Беренче авыл Сабан туеның да нәкъ безнең төбәктә үтүенә дә мин бик шат”, – диде Азаров. Губернатор белдергәнчә, Сабантуй – бөтен Россия күләмендәге мәдәни вакыйга. Аның максаты бер: халыкларны берләштерү һәм дуслык җепләрен ныгыту. Котлавын өлкә губернаторы “Алга, Сабантуй!” дигән сүзләре белән тәмамлады.
Рөстәм Миңнеханов Камышлыда оештырылган Сабантуйга югары бәя бирде. “Кайда гына йөрмибез, нинди генә Сабантуйларын күрмибез, менә мондагы оештыру – иң югары дәрәҗәдә. Бу – татар-башкортлар бәйрәме генә түгел, ә бөтен илебезнең бәйрәме. Бу – үзебезнең милли үзенчәлегебезне, мәдәниятебезне, йолаларыбызны күрсәтер өчен бик күркәм мөмкинлек”, – диде ул. Бәйрәмдә Башкортстан Республикасы башлыгы вазифаларын вакытлыча башкаручы Радий Хәбировтан һәм Россия мәдәният министры Владимир Мединскийдан котлау сүзләрен дә җиткерделәр. Президент Самара өлкәсенең “Дуслык” төбәк татар иҗади-иҗтимагый җәмгыятенә – Ford микроавтобусы, ә Дмитрий Азаров Камышлы районына “Нива” машинасы ачкычларын тапшырды.
Тырышырга туры киләчәк
Милли бәйрәмнең йөзек кашы – көрәш һәм ат чабышы. Батырга бүләк тә саллы – Татарстан Президентыннан “Лада Гранта” автомобиле. Машинага дәгъва кылучыларны жирәбә аша сайлап тору булмады. Мари Иле көрәшчесе Муса Галләмов туган көненә Сабан туенда үзенә бүләк ясады: чиста җиңүгә иреште ул. Аңа “Лада Гранта” машинасы ачкычын Бөтендөнья Татар конгрессы башкарма комитеты рәисе Ринат Закиров һәм Самара өлкәсенең танылган көрәшчесе, Сабан туенда баш хөкемдар булган Хәбил Бикташев тапшырды. Тәкәне исә баш батыр җирле мәдрәсәгә бүләк итте.
Бәйрәм кунакларын Самара губернаторы бүләгенә оештырылган ат чабышлары да кызыксындырды. Ярыш нәтиҗәләре буенча, LADA Largus автомобиленә Доминанта исемле ат ия булды.
ТАССРның 100 еллыгы уңаеннан 2020 елда авыллар Сабан туе Татарстанда узачак. Киләсе елда Бөтенроссия авыл Сабан туен Мөслим уздырачак. Район башлыгы Рамил Муллин Камышлы районы җитәкчесе Рафаэль Баһаветдинов кулыннан бәйрәм символын кабул итеп алды.
– Камышлыдагы кебек Сабан туен оештыру өчен безгә бик тырышырга туры килер. Камышлылар Бөтенроссия авыл Сабан туйлары тарихында иң матур бәйрәмне үткәрде, – дип милли бәйрәмгә бәя бирде Ринат Закиров.
Төньяк башкаладагы бәйрәм
Самара белән бер көндә Санкт-Петербург шәһәрендә дә милли бәйрәм гөрләде. Энколово бистәсендә оештырылган Сабан туена Россиянең төрле төбәкләреннән һәм чит илләрдән ун меңнән артык кеше килде. Бәйрәмдә катнашучыларны республика җитәкчелеге исеменнән Татарстан Дәүләт Советы рәисе Фәрит Мөхәммәтшин тәбрикләде.
– Сабантуй – безгә ата-бабалардан мирас булып калган олы бәйрәм, һәр ел саен Мәскәү, Санкт-Петербург, Казан, Уфа, Россиядән читтә ул ел саен үз мәйданына туганнарны һәм якыннарны туплый. Быелгы Европа Сабан туе Таллиннда узды. Кешеләр анда туган телдә сөйләшә, милли музыка тыңлый, милләттәшләр белән аралаша. Бәйрәмнең төп асылы да шунда. Ел саен Сабантуй мәйданында очрашырга шундый мөмкинлек булсын иде, – диде Парламент рәисе.
Нева ярларында Сабантуй бәйрәме уздыра башлауга йөз елдан артык икән инде. Соңгы елларда бәйрәмне, шәһәр һәм өлкә җитәкчелеге ярдәме белән, Татарстанның Санкт-Петербургтагы һәм Ленинград өлкәсендәге даими вәкиллеге, җирле татар милли-мәдәни автономиясе уздыра.
- САН
*X Бөтенроссия авыл Сабан туен 20 меңнән артык кеше тамаша кылды.
*Самара өлкәсе Камышлы авылында узган бәйрәмгә Россиянең 24 төбәгеннән кунаклар килгән иде.
*Иҗади программада катнашучылар саны гына да 2 меңгә якын. Бу – Татарстан, Башкортстан республикалары һәм Самара өлкәсенең иң яхшы артистлары, сәнгать коллективлары.
*Массакүләм мәгълүмат чаралары өчен бәйрәм көнне 150 кв метрга исәпләнгән кирәкле техника белән җиһазландырылган матбугат үзәге эшләде.
*Бөтенроссия авыл Сабан туе батырлары:
65 килограммга кадәр Тимур Милютин (Әлмәт);
75 килограммга кадәр Марат Кәримов (Чирмешән);
85 килограммга кадәр Максим Морозов (Төмән);
95 килограммга кадәр Марат Миначев (Казан);
120 килограммга кадәр Муса Галләмов (Мари Иле).
Чулпан Гарифуллина
Наилә Зариповна ГалимуллинаДинә һәм аның гаиләсе,цңышларына бик сөендем,чөнки 15яшьлек Динә ерак районнан килеп,данлы Арча педколледжында укыды,тырыш,булган Динәбез тормышта үз һөнәренә тугры калып,яңа…Өйдә ул – яраткан хатын, әни, дәү әни, ә капканың теге ягында – Динә Хәйдәровна..!
Загрузка ...
