• МӨҺИМ
  • Халыкчан
  • Документлар
  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Ватаным Татарстан
  • МӨҺИМ
    • Барысы
    • Авыл
    • Әдәбият
    • Дин
    • Җәмгыять
    • Икътисад
    • Интервью
    • Мәгариф
    • Мәдәният
    • Милләт
    • Сәясәт
    • Спорт
    • Хәвеф-хәтәр
    • Язмыш
    Сабыйларын «Тал» бакчасына йөртүче әти-әниләр: «ВТ» безне борчыган мәсьәләне уңай хәл итәргә булышты»

    Сабыйларын «Тал» бакчасына йөртүче әти-әниләр: «ВТ» безне борчыган мәсьәләне уңай хәл итәргә булышты»

    Рузилә Габдрахманова: «Абыйлардан кача-поса баянда уйнарга өйрәндем»

    Рузилә Габдрахманова: «Абыйлардан кача-поса баянда уйнарга өйрәндем»

    Нәрсә ярый һәм нәрсә ярамый: уразага бәйле сорауларга ҖАВАПЛАР

    Нәрсә ярый һәм нәрсә ярамый: уразага бәйле сорауларга ҖАВАПЛАР

    Аерылышканда ипотека кредитын кем түләячәк?

    Аерылышканда ипотека кредитын кем түләячәк?

    Марат Кәбиров: «Шулкадәр сантыйлык кылганнан соң акыллы сүз әйтү мөмкин түгел»

    Марат Кәбиров: «Шулкадәр сантыйлык кылганнан соң акыллы сүз әйтү мөмкин түгел»

    «Кострома өлкәсендә «Казан» сүзе пароль булып хезмәт итте»

    «Кострома өлкәсендә «Казан» сүзе пароль булып хезмәт итте»

    Банк тотаргамы, бор карбиды җитештерергәме?

    Банк тотаргамы, бор карбиды җитештерергәме?

    Телдән төшмәгән сынау. Нинди хаталарны кабатламаска?

    Телдән төшмәгән сынау. Нинди хаталарны кабатламаска?

    Илфат Әхмәтгалиев: «Кулың эш белсә, кесәң буш тормый!»

    Илфат Әхмәтгалиев: «Кулың эш белсә, кесәң буш тормый!»

    11 миллиард сум. Татарстан юлларына шул кадәр акча бүлеп биреләчәк

    11 миллиард сум. Татарстан юлларына шул кадәр акча бүлеп биреләчәк

    Мобилизацияләнгән егетләрнең әти-әниләре: «Кайтасыларын безгә әйтмәделәр»

    Мобилизацияләнгән егетләрнең әти-әниләре: «Кайтасыларын безгә әйтмәделәр»

    Туган ил буйлап. Ыб – самодилар иле

    Туган ил буйлап. Ыб – самодилар иле

  • Халыкчан
    • Барысы
    • Гаилә
    • Иман
    • Кайсыгызның кулы җылы?
    • Көт мине
    • Сәламәтлек
    • Серле сандык
    • Укучыларыбыз яза
    • Халык авазы
    • Һич онытасым юк
    Күз ник тарта?

    Күз ник тарта?

    «Эксибишен» үстерү серләре

    «Эксибишен» үстерү серләре

    Аденоидны кистерергәме, әллә юкмы?

    Аденоидны кистерергәме, әллә юкмы?

    Уянырга вакыт. Бакчачыларның соравына Гүзәл Хөсәенова җавап бирә

    Уянырга вакыт. Бакчачыларның соравына Гүзәл Хөсәенова җавап бирә

    Июньдә ашыйбыз: кишер үстерү буенча киңәшләр

    Июньдә ашыйбыз: кишер үстерү буенча киңәшләр

    Алмагачларның ботакларын кайчан кисәсе?

    Алмагачларның ботакларын кайчан кисәсе?

    100 яшьлек  Нурания  Газиева: «Кызымны биетәм әле»

    100 яшьлек  Нурания  Газиева: «Кызымны биетәм әле»

    Шоколад яман шеш белән инфаркт башлану куркынычын киметә

    Шоколад яман шеш белән инфаркт башлану куркынычын киметә

    Витаминлы язгы аш пешерү ЫСУЛЫ

    Витаминлы язгы аш пешерү ЫСУЛЫ

  • Документлар
    • Барысы
    • Мактаулы исемнәр
    • ТР Дәүләт Советы карарлары
    • ТР законнары
    • ТР Президенты указлары
    • ТР Хөкүмәте карарлары

    Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Президиумы карарлары (17.02.2023)

    ТР Законнары (09.03.2023)

    ТР Дәүләт Советы карары (22.02.2023)

    ТР Законнары (22.02.2023)

    Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Президиумы карарлары (16.02.2023)

    ТР Законнары (03.02.2023)

    ТР Дәүләт Советы карары (26.01.2023)

    ТР Законнары (26.01.2023)

    ТР Дәүләт Советы карары (19.01.2023)

  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү

VkontakteFollow on VkontakteYouTubeFollow on YouTubeRSSFollow on RSS
Табылмады
Бар результатлар
  • МӨҺИМ
    • Барысы
    • Авыл
    • Әдәбият
    • Дин
    • Җәмгыять
    • Икътисад
    • Интервью
    • Мәгариф
    • Мәдәният
    • Милләт
    • Сәясәт
    • Спорт
    • Хәвеф-хәтәр
    • Язмыш
    Сабыйларын «Тал» бакчасына йөртүче әти-әниләр: «ВТ» безне борчыган мәсьәләне уңай хәл итәргә булышты»

    Сабыйларын «Тал» бакчасына йөртүче әти-әниләр: «ВТ» безне борчыган мәсьәләне уңай хәл итәргә булышты»

    Рузилә Габдрахманова: «Абыйлардан кача-поса баянда уйнарга өйрәндем»

    Рузилә Габдрахманова: «Абыйлардан кача-поса баянда уйнарга өйрәндем»

    Нәрсә ярый һәм нәрсә ярамый: уразага бәйле сорауларга ҖАВАПЛАР

    Нәрсә ярый һәм нәрсә ярамый: уразага бәйле сорауларга ҖАВАПЛАР

    Аерылышканда ипотека кредитын кем түләячәк?

    Аерылышканда ипотека кредитын кем түләячәк?

    Марат Кәбиров: «Шулкадәр сантыйлык кылганнан соң акыллы сүз әйтү мөмкин түгел»

    Марат Кәбиров: «Шулкадәр сантыйлык кылганнан соң акыллы сүз әйтү мөмкин түгел»

    «Кострома өлкәсендә «Казан» сүзе пароль булып хезмәт итте»

    «Кострома өлкәсендә «Казан» сүзе пароль булып хезмәт итте»

    Банк тотаргамы, бор карбиды җитештерергәме?

    Банк тотаргамы, бор карбиды җитештерергәме?

    Телдән төшмәгән сынау. Нинди хаталарны кабатламаска?

    Телдән төшмәгән сынау. Нинди хаталарны кабатламаска?

    Илфат Әхмәтгалиев: «Кулың эш белсә, кесәң буш тормый!»

    Илфат Әхмәтгалиев: «Кулың эш белсә, кесәң буш тормый!»

    11 миллиард сум. Татарстан юлларына шул кадәр акча бүлеп биреләчәк

    11 миллиард сум. Татарстан юлларына шул кадәр акча бүлеп биреләчәк

    Мобилизацияләнгән егетләрнең әти-әниләре: «Кайтасыларын безгә әйтмәделәр»

    Мобилизацияләнгән егетләрнең әти-әниләре: «Кайтасыларын безгә әйтмәделәр»

    Туган ил буйлап. Ыб – самодилар иле

    Туган ил буйлап. Ыб – самодилар иле

  • Халыкчан
    • Барысы
    • Гаилә
    • Иман
    • Кайсыгызның кулы җылы?
    • Көт мине
    • Сәламәтлек
    • Серле сандык
    • Укучыларыбыз яза
    • Халык авазы
    • Һич онытасым юк
    Күз ник тарта?

    Күз ник тарта?

    «Эксибишен» үстерү серләре

    «Эксибишен» үстерү серләре

    Аденоидны кистерергәме, әллә юкмы?

    Аденоидны кистерергәме, әллә юкмы?

    Уянырга вакыт. Бакчачыларның соравына Гүзәл Хөсәенова җавап бирә

    Уянырга вакыт. Бакчачыларның соравына Гүзәл Хөсәенова җавап бирә

    Июньдә ашыйбыз: кишер үстерү буенча киңәшләр

    Июньдә ашыйбыз: кишер үстерү буенча киңәшләр

    Алмагачларның ботакларын кайчан кисәсе?

    Алмагачларның ботакларын кайчан кисәсе?

    100 яшьлек  Нурания  Газиева: «Кызымны биетәм әле»

    100 яшьлек  Нурания  Газиева: «Кызымны биетәм әле»

    Шоколад яман шеш белән инфаркт башлану куркынычын киметә

    Шоколад яман шеш белән инфаркт башлану куркынычын киметә

    Витаминлы язгы аш пешерү ЫСУЛЫ

    Витаминлы язгы аш пешерү ЫСУЛЫ

  • Документлар
    • Барысы
    • Мактаулы исемнәр
    • ТР Дәүләт Советы карарлары
    • ТР законнары
    • ТР Президенты указлары
    • ТР Хөкүмәте карарлары

    Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Президиумы карарлары (17.02.2023)

    ТР Законнары (09.03.2023)

    ТР Дәүләт Советы карары (22.02.2023)

    ТР Законнары (22.02.2023)

    Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Президиумы карарлары (16.02.2023)

    ТР Законнары (03.02.2023)

    ТР Дәүләт Советы карары (26.01.2023)

    ТР Законнары (26.01.2023)

    ТР Дәүләт Советы карары (19.01.2023)

  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Табылмады
Бар результатлар
Ватаным Татарстан
Табылмады
Бар результатлар
Баш бит МӨҺИМ Сәясәт

Кичектерелгән «оҗмах»: постиндустриаль дәрәҗәгә кайчан ирешербез?

- ieditor
05.02.2023
- Сәясәт
0
Кичектерелгән «оҗмах»: постиндустриаль дәрәҗәгә кайчан ирешербез?
0
Карулар
Share on Twitter

 Постиндустриаль җәмгыять. Без аны теләдек, телибез. Тик аның өчен икътисад белән сәнәгать һәрдаим көн кадагында, беренче урында торырга тиештер. Ләкин без яшәгән илдә, тарафларда гел генә алай барып чыкмый. Хәтсез очракларда икътисадны сәясәт билгели. Сәясәт икътисадның да, аның белән бергә бар булган җитештерүнең дә структурасын, күләмен, юнәлешен үзгәртеп куйгалый. Андый хәлне без бүген дә күпмедер күзәтәбез: чикләүләр, махсус хәрби операция икътисадка үз төзәтмәләрен кертте һәм кертә. Без ом-тылган җәмгыять тагын көн кадагыннан төшә…

Җәмгыятьләрнең әле тагын җитештерү, ясауны, аңа бәйле һөнәр ияләрен беренче урынга куйган индустриаль дип аталганы да бар бит. Һөнәрчегә, чүлмәкчеме ул, арба тәгәрмәче ясаучы остамы, элек-электән хөрмәт, ихтирам белән караганнар. Әйберне җитештерү, булмаганны булдыруда осталык гына түгел, сәләт тә кирәк. Җитештерү, производство – катлаулы процесс. Ә әзерне сатучы, әвеш-тәвеш китерүче, шуның белән акча эшләүчене без әле күптән түгел генә «спекулянт» дип атый идек. Чөнки өстәмә бәя куеп, товарны кулланучыга ирештерүче сатучыдан аермалы буларак, ясаучы – юкны бар итүче ул. Ул – иҗатчы.

Ләкин менә ни хикмәт, дөнья алга барган саен, һөнәрчеләргә, җитештерүдә эшләүчеләргә ихтыяҗ акрынлап кими. Дөньяның алдынгы өлеше бүген артык михнәт күрми генә без әйткән, постиндустриаль дип аталган заманча тормышта яшәп ята. Постиндустриаль дөнья – нәрсә соң ул? Ул, беренчедән, барлык халыкның нибары 2–3 проценты илне авыл хуҗалыгы продукциясе белән тулысынча тәэмин итеп тора дигән сүз. Үз илен ашату гына җитмәгән, андыйлар хәтта икенче, өченче дөнья дип аталган тарафта яшәүче халыкның да өлешчә тамагын туйдыра. Икенчедән, постиндустриаль чор – җитештерүдә тир түккәннәр өлешенең дә 30–35 проценттан артмавы. Монысы без әйткән чорны билгеләүче төп фактор: теге яки бу ил, артык көчәнми генә, памперслардан, канцелярия скрепкаларыннан алып, катлаулыдан катлаулы станокларга, самолетларга кадәр барысын да ясап, булган ихтыяҗны канәгатьләндереп тора. Ул гынамы, үзеннән артканын кулыннан эш килмәгән чит-ятларга да сата.

Ә халыкның калган 60–65 проценты андый тарафларда ни майтара соң, диярсез. Постиндустриаль җәмгыятьнең асылын менә шул калганнар тәшкил итә дә инде: алар – куллану, хезмәт күрсәтү сферасында. Алар – чәчтарашханәләрдән башлап ресторан, туризм бизнесында, транспортта, сәүдәдә, сәламәтлек саклау, фән белән мәгарифкә кадәр булган бар өлкәләрдә. Алар – яшәешнең уңайлылыгын, сыйфатын, хәтта ки тәмен, рәхәтен тәэмин итеп торучылар, алга киткән фән һәм мәгариф дигәндә – киләчәген кайгыртучылар.

Табигый инде, постиндустриаль җәмгыятьнең асылын билгели торган мондый пропорцияләр тусын өчен, алдынгы технологияләр һәм шул технологияләр китергән югары хезмәт җитештерүчәнлеге булу фарыз. Башкача берни дә барып чыкмаячак. Әле тагын «кеше капиталы» дип аталучы капитал – гражданнарның гыйлемле, кайда эшләвенә карамастан, югары профессиональ әзерлекле, актив, булдыклы булуы да шарт. Биредә тагын шунысы да ачык: постиндустриаль фазага җитү, ирешү өчен, башта индустриаль стадияне аркылыга-буйга үтәргә – бар көчне җитештерүгә салырга, шул юнәлештә армый-талмый озак еллар эшләп, сыйфатлы һәм аз чыгымлы итеп һәммә нәрсәне ясарга өйрәнергә кирәк.

Җыеп әйткәндә, бар кирәк-ярак, җиһаз, азык-төлекне җитештерүдә хезмәткә яраклы халыкның өчтән береннән артыгы эшләми, ә дөньяң түгәрәк, тормыш сыйфаты югары икән – димәк, син алда исеме аталган шул җәмгыятьтә яшәп ятасың. Җитештерү яңа технологияләр сәбәпле шул дәрәҗәдә алга киткән, ул артык көч, чыгымнар сорамый. Чүлмәкне дә, арба тәгәрмәчен дә автоматик линияләр, роботлар ясый. Халык – технологияләр биреп торганны кулланучы гына. Без сөйләгән җәмгыять – кулланучылар, фән-техника китергәннең рәхәтен күрүчеләр җәмгыяте. Бәлки анда яшәүчеләр аз-маз ялкаудыр, ләкин гыйлемле һәм ирекле, аңлы һәм актив гражданлык позицияле затлар алар…

Россия дигәндә, без, 1990 нчы елларда «һава торышы»н билгеләгән кайбер икътисадчыларның рецептларына ышанып, индустриаль фазаны үтмичә генә постиндустриаль илләр арасына кереп китмәкче, үзенә күрә бер «ат йөреше» ясамакчы булган идек. Тик барып чыкмады. Нефть долларларына оҗмах сатып ала алмадык. Ул чакта да, соңрак та. 2000 нче елларга кергәч тә, үҗәтләнеп, акчаны Милли байлык фонды кебек олы янчыкларга җыйсак җыйдык, җитештерү өлкәсенә, технологияләргә юнәлтергә ашыкмадык. Киресенчә, «кара алтын» табуны арттырдык, чималчылыктан читләшмәдек. Ә бит нефть сәнәгате ул шундый әйбер: аны сәнәгать димәсәң, хәтере калыр. Аны «җитештерү» дип шартлы рәвештә генә атап буладыр. Чынлыкта ул Ходай җитештереп куйганны җир өстенә чыгару гына. Ул – промысел. Балык тоту, җәнлек аулаудан аерылса да.

Нефть долларларының янчыкка эләкмәгән өлешен туздыру, әрәм-шәрәм итүләргә карасаң, илгә тагын бер, аерым Хисап палатасы кирәк булмады микән, диясе килә. Чөнки акчаның югалыр юллары, тишекләре, акланмас чыгымнар җитәрлек булды – авызлыкланмаган коррупция, читкә капитал озатудан башлап, кеше башыннан санаганда, дөньяда иң зур чиновниклар армиясе, иң зур полициягә кадәр. Алардан да бигрәк, без сайлаган бик үк дөрес булмаган кыйбла – тышкы сәясәтнең эчкесеннән һәрчак өстенлеге. Анык, расланган икътисадый сәясәтнең юклыгы. Кая монда постиндустриягә урын? Нефть акчасына коендык, тик Гарәп Әмирлекләре була алмадык. Әле ул илне дә без сөйләгән җәмгыятькә шартлы рәвештә генә кертеп буладыр.

Җитештерү, индустриаль стадия, аңа битарафлыкта шуңа барып җиткән чаклар булды: без хәтта хәрби җиһазлар, техниканы (Россия Франциядән сатып алырга җыенган «Мистраль» хәрби корабларын искә төшерик), кайбер төр гади кораллар, шул ук электроника, оптик системаларны Көнбатыштан сатып алгаладык. Санкцияләр, әлбәттә, андый сәүдәгә чик куйды. Әмма факт факт булып кала. Җитештерүдә озак еллар тир түккән кеше буларак, ул өлкәгә булган игътибарсызлыкның гафу ителмәгәнлеген беләм. Төрле форс-мажор чыкканда бигрәк тә. Бүген без «бөек технологик держава» – Ираннан күпләп беспилотниклар сатып алабыз, баллистик ракеталар сорарга мәҗбүрбез. Постиндустриаль дәрәҗәгә ирешү өчен, индустриаль этапны үтү мәҗбүрилеген шушы хәлләр дә ачык күрсәтмиме?

 

Наил Шәрифуллин


TweetShare

Добавить комментарий Отменить ответ

Ваш адрес email не будет опубликован.

ХӘБӘРЛӘР

Балтач районының Арбор авылында селәүсән күргәннәр

14:21

Чәчкәнең яңа туган кызы реанимациядә. «Минем кызым – көрәшче. Син булдырасың! Без барысын да җиңеп чыгачакбыз!»

13:46

Бер ир-ат сырхауханә ишеге төбендә вафат булган

13:35

Бакчачылык ширкатенә юлларны тәртипкә китерәләр

13:28

«Зәкят» хәйрия фонды Рамазан аенда 500 мохтаҗ гаиләгә һәм 40 авыруга ярдәм күрсәтәчәк

13:27

Табиб сәламәтлеккә зыян китермичә генә ничек ураза тотарга икәнен аңлаткан

13:11

Социаль фонд кисәтә: Татарстанда пенсионерларны алдау очраклары бар

13:07

Артемовск шәһәре өчен яуда һәлак булган 21 яшьлек Булат Шакировны соңгы юлга озатканнар

12:51

Миңнеханов Гостев белән Татарстанның җинаять-төзәтү системасы хакында фикер алышты

12:38

Әлегә куркыныч. Суга кермәгез!

12:31

Татарстанда үсмерләр арасында үзләренә кул салу очракларының иң еш очрый торган сәбәпләрен атап үткәннәр

12:02

Татарстанда “тургай” һәм “ябалак”ларның күпме булуын ачыклаганнар

12:00
Күбрәк

ПОПУЛЯР

Ире аркасында аяксыз калган Минзәлия Миңнебаева: «Мин үлгән идем»

10.03.2023

Рөстәм Нәбиев: «Хатының булмаса, берәр эчкече булыр идең, диләр»

28.02.2023

«Янгыннан соң төзегән йортларында ике атна гына яшәп калды»

15.02.2023

Яңа Шигалидә яшәгән Фәләховларның туганнары: “Әле дә ышана алмыйбыз”

11.02.2023

Җир тетрәүдән соң: «Күңел елый – ятим калган балалар күп…»

09.02.2023

 



 

 

СОҢГЫ ФИКЕРЛӘР

  • 18 Мар 2023 - 20:43 АнонимМэктэп ашханэлэрендэ тэртипнен буласы юк инде, куп кенэ балалар ашамый андагы ризыкны, чонки ашарлык тугел, куп очракта чиле-пешле дилэр.«Әти-әниләр канәгать түгел»: мәктәп ашханәләрендәге хилафлыкның сәбәбе нидә?
  • 17 Мар 2023 - 16:43 Хэлил ГайнетдиновФәния Әхмәтҗанованы юбилее белэн чын кунелдэн котлыйбыз. Бик матур, дорес язылган, рэхмэт. Остэп Эйткен килэ, Фәния Әхмәтҗанова "Ватаным Татарстан"да яна…Фәния Әхмәтҗанова: «Мине математик итеп күрәселәре килгән иде, журналистикага  керергә теләвем турында әйтергә дә оялып йөрдем»
  • 17 Мар 2023 - 15:55 АнонимФэния Кабировна!Олугъ юбилеегыз белэн ихлас куне,елдэн котлыйбыз.Иж,ат чишмэгез саекмасын,тирэн эчтэлекле язмаларыгызны куп еллар укырга язсын.Рэхмэт сезгэ!Ун,ышлар телибез!Фәния Әхмәтҗанова: «Мине математик итеп күрәселәре килгән иде, журналистикага  керергә теләвем турында әйтергә дә оялып йөрдем»
  • 17 Мар 2023 - 11:04 АнонимНигэ сон ул пособия сугыш чорында туган,тилмергэн баларга юк?алар да куп тугел инде хэзерСугыш ветераннарына Җиңү көне уңаеннан 10 мең сум биреләчәк
  • 17 Мар 2023 - 06:54 АнонимКреветка"диеп укыдым бугай, аны ашасаң ураза тотмасын да буладыр, чөнки ул диңгез хәшәрәтләре харам ризыклар санала түгелме, безнең мәзһәбтә?Ураза вакытында сәламәтлеккә зыян килмәслек итеп ничек дөрес тукланырга? Табиб-диетолог Гөлназ Гыймранова КИҢӘШЛӘРЕ

СОРАШТЫРУ

Сабан туен көтәсезме?

Нәтиҗәләр

Загрузка ... Загрузка ...

© 2019 Copyright © Все права защищены

  • Газета турында
  • Редакция
  • Элемтә
  • Реклама
  • Язылу

«Ватаным Татарстан» газетасы һәм сайты язмаларын, фото, видеоларны күчереп бастырган очракта редакциядән рөхсәт алу мәҗбүри

☎ 222-09-70  ✉ info@vatantat.ru


Табылмады
Бар результатлар
  • МӨҺИМ
  • Халыкчан
  • Документлар
  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү

© 2019 Copyright © Все права защищены

Безгә кушыл!