• МӨҺИМ
  • Халыкчан
  • Документлар
  • Яңа сан
  • АРХИВ 2013-2019
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Ватаным Татарстан
  • МӨҺИМ
    • Барысы
    • Авыл
    • Әдәбият
    • Дин
    • Җәмгыять
    • Икътисад
    • Интервью
    • Мәгариф
    • Мәдәният
    • Милләт
    • Сәясәт
    • Спорт
    • Хәвеф-хәтәр
    • Язмыш
    «Сабыйларның мәетләрен, язгы ташу алып китәр әле дип, Идел ярына гына тотып атканнар»

    «Сабыйларның мәетләрен, язгы ташу алып китәр әле дип, Идел ярына гына тотып атканнар»

    Рамил Әсхәдулла: «Стас Пьехага охшатуларына мин шат кына»

    Рамил Әсхәдулла: «Стас Пьехага охшатуларына мин шат кына»

    «Айдарның күз яше төштеме, әллә күз тидеме икән?»

    «Айдарның күз яше төштеме, әллә күз тидеме икән?»

    Киләсе елдан һөнәри уку йортларында үзгәрешләр көтелә: кураторлык өчен түләүләр кертелә, уку программасы кыскартыла

    Киләсе елдан һөнәри уку йортларында үзгәрешләр көтелә: кураторлык өчен түләүләр кертелә, уку программасы кыскартыла

    «Аларны күрсәм, күңелем болгана, йортларына таба аяк та атламаячакмын»

    «Аларны күрсәм, күңелем болгана, йортларына таба аяк та атламаячакмын»

    Тагын «йомырка биюе»: кошчылык продукциясенә бәя арту кризис галәмәтеме?

    Тагын «йомырка биюе»: кошчылык продукциясенә бәя арту кризис галәмәтеме?

    Танылган «дәү әни» нинди бүләк ярата?

    Танылган «дәү әни» нинди бүләк ярата?

    Алдагы 6 елда нинди һөнәрләрне сайлаганнар ялгышмаячак?

    Алдагы 6 елда нинди һөнәрләрне сайлаганнар ялгышмаячак?

    «Бәлки, син эштә йөрмисеңдер? Сөяркәң бардыр…»

    «Бәлки, син эштә йөрмисеңдер? Сөяркәң бардыр…»

    Күзләренә ничек карарсың?..

    Күзләренә ничек карарсың?..

    Казанда – «Татар сүзе», Сарманда – «Илһам чишмәсе»

    Казанда – «Татар сүзе», Сарманда – «Илһам чишмәсе»

    Рәмис Фәттахов: «Бөтен кеше җырчы булса, диванны кем тышлар?»

    Рәмис Фәттахов: «Бөтен кеше җырчы булса, диванны кем тышлар?»

  • Халыкчан
    • Барысы
    • Гаилә
    • Иман
    • Кайсыгызның кулы җылы?
    • Көт мине
    • Сәламәтлек
    • Серле сандык
    • Укучыларыбыз яза
    • Халык авазы
    • Һич онытасым юк
    Яман шештән саклаучы 4 РИЗЫК

    Яман шештән саклаучы 4 РИЗЫК

    Бүләккә гөл сайлаганда нәрсәгә игътибар итәргә?

    Бүләккә гөл сайлаганда нәрсәгә игътибар итәргә?

    Күрәгә ашасаң, күзең яхшы күрер

    Күрәгә ашасаң, күзең яхшы күрер

    ДЦП диагнозы белән туып, аны җиңгән Рузал Габитов: «Сулау гимнастикасы барлык чирләремне бетерде»   

    ДЦП диагнозы белән туып, аны җиңгән Рузал Габитов: «Сулау гимнастикасы барлык чирләремне бетерде»   

    Баланың караңгылыктан куркуын ничек бетерергә?

    Баланың караңгылыктан куркуын ничек бетерергә?

    Ир-атка суган файдалы

    Ир-атка суган файдалы

    Авитаминоз авырумы, әллә организмның «көйсезләнүе» генәме?

    Авитаминоз авырумы, әллә организмның «көйсезләнүе» генәме?

    Әстерхан чикләвеге канны «яшәртә», токсиннарны чыгара, иммутинетны ныгыта

    Әстерхан чикләвеге канны «яшәртә», токсиннарны чыгара, иммутинетны ныгыта

    Бакчачы-блогер Александра Кайгородцевадан файдалы киңәшләр

    Бакчачы-блогер Александра Кайгородцевадан файдалы киңәшләр

  • Документлар
    • Барысы
    • Мактаулы исемнәр
    • ТР законнары
    • ТР Президенты указлары

    ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТЫ УКАЗЫ 13.10.20

    Татарстан Республикасы Президенты указлары

    «Татарстан Республикасында Кеше хокуклары буенча вәкаләтле вәкил турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    «Җир асты байлыклары турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    Мактаулы исемнәр

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

  • Яңа сан
  • АРХИВ 2013-2019
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Табылмады
Бар результатлар
  • МӨҺИМ
    • Барысы
    • Авыл
    • Әдәбият
    • Дин
    • Җәмгыять
    • Икътисад
    • Интервью
    • Мәгариф
    • Мәдәният
    • Милләт
    • Сәясәт
    • Спорт
    • Хәвеф-хәтәр
    • Язмыш
    «Сабыйларның мәетләрен, язгы ташу алып китәр әле дип, Идел ярына гына тотып атканнар»

    «Сабыйларның мәетләрен, язгы ташу алып китәр әле дип, Идел ярына гына тотып атканнар»

    Рамил Әсхәдулла: «Стас Пьехага охшатуларына мин шат кына»

    Рамил Әсхәдулла: «Стас Пьехага охшатуларына мин шат кына»

    «Айдарның күз яше төштеме, әллә күз тидеме икән?»

    «Айдарның күз яше төштеме, әллә күз тидеме икән?»

    Киләсе елдан һөнәри уку йортларында үзгәрешләр көтелә: кураторлык өчен түләүләр кертелә, уку программасы кыскартыла

    Киләсе елдан һөнәри уку йортларында үзгәрешләр көтелә: кураторлык өчен түләүләр кертелә, уку программасы кыскартыла

    «Аларны күрсәм, күңелем болгана, йортларына таба аяк та атламаячакмын»

    «Аларны күрсәм, күңелем болгана, йортларына таба аяк та атламаячакмын»

    Тагын «йомырка биюе»: кошчылык продукциясенә бәя арту кризис галәмәтеме?

    Тагын «йомырка биюе»: кошчылык продукциясенә бәя арту кризис галәмәтеме?

    Танылган «дәү әни» нинди бүләк ярата?

    Танылган «дәү әни» нинди бүләк ярата?

    Алдагы 6 елда нинди һөнәрләрне сайлаганнар ялгышмаячак?

    Алдагы 6 елда нинди һөнәрләрне сайлаганнар ялгышмаячак?

    «Бәлки, син эштә йөрмисеңдер? Сөяркәң бардыр…»

    «Бәлки, син эштә йөрмисеңдер? Сөяркәң бардыр…»

    Күзләренә ничек карарсың?..

    Күзләренә ничек карарсың?..

    Казанда – «Татар сүзе», Сарманда – «Илһам чишмәсе»

    Казанда – «Татар сүзе», Сарманда – «Илһам чишмәсе»

    Рәмис Фәттахов: «Бөтен кеше җырчы булса, диванны кем тышлар?»

    Рәмис Фәттахов: «Бөтен кеше җырчы булса, диванны кем тышлар?»

  • Халыкчан
    • Барысы
    • Гаилә
    • Иман
    • Кайсыгызның кулы җылы?
    • Көт мине
    • Сәламәтлек
    • Серле сандык
    • Укучыларыбыз яза
    • Халык авазы
    • Һич онытасым юк
    Яман шештән саклаучы 4 РИЗЫК

    Яман шештән саклаучы 4 РИЗЫК

    Бүләккә гөл сайлаганда нәрсәгә игътибар итәргә?

    Бүләккә гөл сайлаганда нәрсәгә игътибар итәргә?

    Күрәгә ашасаң, күзең яхшы күрер

    Күрәгә ашасаң, күзең яхшы күрер

    ДЦП диагнозы белән туып, аны җиңгән Рузал Габитов: «Сулау гимнастикасы барлык чирләремне бетерде»   

    ДЦП диагнозы белән туып, аны җиңгән Рузал Габитов: «Сулау гимнастикасы барлык чирләремне бетерде»   

    Баланың караңгылыктан куркуын ничек бетерергә?

    Баланың караңгылыктан куркуын ничек бетерергә?

    Ир-атка суган файдалы

    Ир-атка суган файдалы

    Авитаминоз авырумы, әллә организмның «көйсезләнүе» генәме?

    Авитаминоз авырумы, әллә организмның «көйсезләнүе» генәме?

    Әстерхан чикләвеге канны «яшәртә», токсиннарны чыгара, иммутинетны ныгыта

    Әстерхан чикләвеге канны «яшәртә», токсиннарны чыгара, иммутинетны ныгыта

    Бакчачы-блогер Александра Кайгородцевадан файдалы киңәшләр

    Бакчачы-блогер Александра Кайгородцевадан файдалы киңәшләр

  • Документлар
    • Барысы
    • Мактаулы исемнәр
    • ТР законнары
    • ТР Президенты указлары

    ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТЫ УКАЗЫ 13.10.20

    Татарстан Республикасы Президенты указлары

    «Татарстан Республикасында Кеше хокуклары буенча вәкаләтле вәкил турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    «Җир асты байлыклары турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    Мактаулы исемнәр

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

  • Яңа сан
  • АРХИВ 2013-2019
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Табылмады
Бар результатлар
Ватаным Татарстан
Табылмады
Бар результатлар
Баш бит Халыкчан Укучыларыбыз яза

«Фәтхиянең илереп елаганы әле дә колагымда, ул бик озак елады…»

- ieditor
10.08.2020
- Укучыларыбыз яза
0
«Фәтхиянең илереп елаганы әле дә колагымда, ул бик озак елады…»
0
Карулар
Share on FacebookShare on Twitter

Гаиләбез зур югалту кичерде, 91 яшендә әбиебез Мусина Факкирә бакыйлыкка күчте. Ул балаларына, оныкларына васыять итеп зур бүләк – «Исемдә калганнар» китабын язып калдырды.

Әбием 1928 елны Актаныш районының Күҗәкә авылында Фәүзетдин һәм Факия гаиләсендә өченче бала булып дөньяга килә. Ул мәктәпкә укырга кергәнче,  әтисе үлеп китә, әнисе һәм дүрт бала бик авыр шартларда яшиләр.  Төп ризык  кабыклы бәрәңге була, мичкә кура  җыеп ягалар. Сыер җигеп, басу тырмалыйлар…

Әбиемнең «Исемдә калганнар» китабыннан: «Караңгы төндә басуга ялгызым яки дус кызым белән бара идем. Эскерттән көлтәне тартып чыгара идем дә, шәлемне җәеп, бодай уа идем. Бодаем баш чаклы булгач, шәлемә төреп кайта идем. Юлдан йөрмәдем, берәр кеше очрар дип курыктым. Аннан соң ул бодайны казанда кыздыра идек. Безнең үзебез ясаган ярма ташы бар иде.  Ярманы кешегә сиздерми генә ясарга кирәк. Шуның өчен без аны, базга төшеп, төнлә белән  чыгара идек. Энем Гарәби урамда өй почмагында утыра. Әгәр дә кеше үтсә, таяк белән өйнең бүрәнәсенә суга. Бу ярмадан әнкәй без йокыдан торганчы ботка пешерә иде. Без иртә торып, эңгер-меңгердә, ут кабызмый гына ботка ашый идек…»

«Беркөнне, колхоз председателе Акмал абзый безне – өч  кызны атка утыртып, өенә алып кайтты. Өчегезне дә  16 нчы ипи заводына эшкә җибәрәбез, диде. Без бик шатландык, туйганчы ипи ашарбыз дип өметләндек. Юлга чыгар алдыннан Акмал абзый хатыны Хәдичәгә: «Хатын, бу кызларга  ипи кисеп бир», – диде.  Хәдичә апа зур түгәрәк ипине кисеп, безгә тоттырды. Ат чанасына утырып барганда, сөенә-сөенә ашап бардык, чөнки безнең  ипи күргән юк иде…»

Әбиемне районда вербовщик көтеп торган. Авылларда төн куна-куна, бер атнадан Казанга барып җитәләр. Алҗыган халыкны кабат атларга утыртып, Мари урманнарына алып китәләр. Сослангыр урманнарында урман кисү һәм сугышка әзерлек лагерьлары урнашкан була. Аларны дымлы, пычрак землянкаларга урнаштыралар. Ике-өч ай эчендә бик күпләр ачлыктан шешенә, салкын тиеп, агач астында калып үлүчеләрнең исәбе дә булмый. Кышларын зәһәр суыклары белән туңдырса, яз-көзләре пычракка батып бетәләр. Ә җәйләре тагын да хәтәррәк тоела, эссе көннәрдә чәнти бармак хәтле кигәвеннәр тешләп җәфалый. Болытлы көннәрдә күз ачып булмаслык сукыр чебеннәр чыга. Шундый шартларда норманы үтәргә кирәк. Үти алмасаң, көнлек ике йөз грамм ипидән дә колак кагасың. Әбиемне Иван исемле кешенең бригадасына беркетәләр. Ул кызларны кызгана,  агач астында калмаска, сак эшләргә өйрәтә. Ягымлы итеп, кызганып, «кызымка» дип эндәшә. Әбием Иван дәдәйне әтисе кебек якын күргән. Иван дәдәй дә аларны жәлләгән, «Кызымка, син моннан кач инде», – дигән.

Авырлыкларга түзәр хәл калмагач, әбием дус кызлары белән моннан качып, су вокзалына йөгергәннәр. Вокзалга барып җиткәч, аларны алып киткән вербовщик басып торган. Пароходка  борт аркылы сикереп кергәннәр. Палубада өч солдат тәмәке тартып торган, алар әбиемне яшергәннәр, өстенә капчыклар өйгәннәр. Шулай бик авырлыклар белән өйгә кайтып керәләр. Икенче көнне үк аларны районга чакыралар. Әгәр дә сез 24 сәгать эчендә урыныгызга бармасагыз, төрмәгә утыртачакбыз, дигәннәр. Төрмәдә яхшырак булыр дип, алар, үзләре теләп, шунда киткәннәр. Әбиемә һәм аның дус кызларына  5әр ел биргәннәр.

Башта Минзәлә төрмәсендә утырганнар. Анда  кәбестә кискәннәр, чана тартып, утын, су алып кайтканнар.  «Беркөнне без каләм белән идәнгә сызып, сызыклы уйнадык. Каләмне кайдан алганбыздыр – хәтерләмим. Ишектә 2 тиен акча зурлыгында тишек бар иде. Сакчы шуннан безне карап торган,  ишекне шакымый гына керде дә безне тезеп бастырды. «Каләм кемдә?» – дип, бездән  сорау ала башлады. Мин сиздерми генә каләмне почмактагы агач савытка салдым,  аны без параш дип йөртә идек. Бездә каләм юк, бу сызыклар сызылган иде, дидек. Сакчы безгә ышанмады, коридорга чыгарып тезде. Кизү торучы Фәтхияне 1 метр киңлектәге кысан бүлмәгә кертеп яптылар. Аның түшәмендә тишек бар, шуннан кар-буран үтеп керә. Идәне чокыр итеп эшләнгән, цементтан эшләнгән утыргыч үзәк өзгеч салкын, утыра аласыңмы, ятасыңмы, ничек булдырасың инде. Фәтхиянең илереп елаганы әле дә колагымда, ул бик озак елады…»

Соңрак әбиемне Минзәлә төрмәсеннән Казан төрмәсенә алып киткәннәр. Җәяү авылларны үткәндә, авыл кешеләре олы табаклар белән аларга ипи өләшеп чыкканнар. Казанда ул 9 нчы колониягә эләгә…

1948 елда манифест була, әбиемне паспорт тоттырып җибәрәләр. Авылга кайткач, әбием армиядән ялга кайткан Нәҗип исемле егет белән таныша. 1953 елда алар өйләнешәләр. Бабам – тракторчы, әбием сукачы  булып эшли. Үрнәк гаилә булып, 6 бала тәрбияләп, аларны олы тормыш юлына озатканнар. Аллага шөкер,  барысы да парлары белән бәхетле булып, тигез яшиләр. Хәзерге көндә  12 оныгы, 15 оныкчыгы бар.

Әбиемнең истәлекләрен укыганда, йөрәк сыкрана, җан телгәләнә, бугазыма төен тыгыла. Ул кечкенәдән үк ятим калып, тормышның, сугышның ачысын, төчесен үз җилкәсендә татып, гаделсезлекләр, газаплар, югалтулар кичерсә дә, соңгы көннәренә кадәр күркәм фигыльләрен саклап, авырлыкларга сынмыйча, сыгылмыйча, көчле рухлы, сабыр, сөйкемле, күркәм холыклы, олы йөрәкле, эчкерсез, фәрештәдәй саф күңелле, мәрхәмәтле, ярдәмчел, гадел, изге булып яшәде.

Айсылу Әгъләмова


Тэглар Бөек Ватан сугышысугыш.төрмә
ShareTweetShare

Добавить комментарий Отменить ответ

Ваш адрес email не будет опубликован.

ХӘБӘРЛӘР

Татарстанда ана баласын үтергән һәм үзенә кул салган

09:27

Путин Татарстаннан килгән волонтерга Рөстәм Миңнехановны туган көне белән котларга тәкъдим икән

08:27

Казанда Ленин һәйкәле апрельдә ачыла

07:52

Язучы Зәки Зәйнуллин вафат

17:11

Татарстан фермерының 600 лимузины бар

16:56

Илсур Метшин Татарстан җитәкчеләре медиарейтингында беренчелекне яулаган

16:52

Коммунистлар яшьләргә бердәй шартлар тудыру яклы

16:31

Рөстәм Миңнеханов: «Татарстан һәм Бурятиядә җитештерелгән продукция исемлеген төзергә кирәк»

15:02

Владимир Путин кредитлар буенча үзгәрүчән ставкалар турында закон кабул итәргә кушкан

14:16

16 яшьлек малай әти-әнисен һәм сеңелесен балта белән чабып үтергән

13:46

Таныш кызын буып үтергән Арча егете 8 елдан соң хөкем ителгән: аны 19 ел төрмә көтә

13:34

83 яшьлек әби үзенә кул салган

13:23
Күбрәк

ПОПУЛЯР

Ришат Төхвәтуллин: «Көнләшүчеләр артты»

03.03.2021

«ГТРК-Татарстан» һәлакәттә ире үлгән 3 бала анасына бер атнада 3 миллионнан артык акча җыйган

27.02.2021

Илһам Шакировның туганы: «Илһам абыйның беркайчан да шәп җырлыйсың, әйдә, минем белән җырлап йөр, дип әйткәне булмады»

24.02.2021

Кукмарада бер егеткә селәүсен ташланган: «Җилкәмә батырылган тырнакларны тойгач, эттер дип уйладым»

17.02.2021

8 кешегә калган авыл: Матмыр халкы кыргыйлашып бетмәгәнме?

11.02.2021


СОҢГЫ ФИКЕРЛӘР

  • 9 Фев 2021 - 10:00 Ханнанова ЭльмираЛяля Рамазановнанын тортлары хэм ижади унышлары ,кондитер осталыгы Ватаным Татарстан газетасына яналык булып бик лаек язарга!)Кондитер остасы Ләлә Фәйзуллина: «Беренче тортымны 8 яшьтә пешердем»
  • 9 Фев 2021 - 08:43 АнонимБик булган Ханым, куренеп тора йозеннэн нур боркелэ ,чиста похтэ, башта яулык кулда перчатка, тортларына курыкмыйча заказ бирергэ була, эшлэрен…Кондитер остасы Ләлә Фәйзуллина: «Беренче тортымны 8 яшьтә пешердем»
  • 9 Фев 2021 - 08:16 Зухра"Гыйнварның алтысын алып керә, (иске стиль буенча)мартның алтысын алып чыга" дия иде әтием.Халык синоптигы салкыннарның кайчанга кадәр дәвам итәчәген әйтте
  • 9 Фев 2021 - 08:06 ГолнурИсэнмесез, Лэлэ Рамазановна эшегездэ унышлар ,дорестэндэ тортларыгыз бик тэмле ,,теленне йотарлык ",алга табада безне шундый матур - тэмле торт- меренговый…Кондитер остасы Ләлә Фәйзуллина: «Беренче тортымны 8 яшьтә пешердем»
  • 7 Фев 2021 - 12:56 МансурЭТот автор свои навязчивые мысли всегда выдает за истину. То ахрзаман у него то апокалипсис. СШа со своим глоб.капитализмом могут…Америка тарала микән?

СОРАШТЫРУ

Коронавирустан прививка ясатасызмы?

Нәтиҗәләр

Загрузка ... Загрузка ...

© 2019 Copyright © Все права защищены

  • Газета турында
  • Редакция
  • Элемтә
  • Реклама
  • Язылу

«Ватаным Татарстан» газетасы һәм сайты язмаларын, фото, видеоларны күчереп бастырган очракта редакциядән рөхсәт алу мәҗбүри

☎ 222-09-70  ✉ info@vatantat.ru


Табылмады
Бар результатлар
  • МӨҺИМ
  • Халыкчан
  • Документлар
  • Яңа сан
  • АРХИВ 2013-2019
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү

© 2019 Copyright © Все права защищены

Безгә кушыл!