• МӨҺИМ
  • Халыкчан
  • Документлар
  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Ватаным Татарстан
  • МӨҺИМ
    • Барысы
    • Авыл
    • Әдәбият
    • Дин
    • Җәмгыять
    • Икътисад
    • Интервью
    • Мәгариф
    • Мәдәният
    • Милләт
    • Сәясәт
    • Спорт
    • Хәвеф-хәтәр
    • Язмыш
    Диңгезсез дә яшәп була:  кризис чорында акчаны ничек янга калдырырга?

    Диңгезсез дә яшәп була:  кризис чорында акчаны ничек янга калдырырга?

    Билгесез җанвар һөҗүм итеп, чебешләрсез калган Роза Ногманова: “Башка хәсрәт килмәсен!”

    Билгесез җанвар һөҗүм итеп, чебешләрсез калган Роза Ногманова: “Башка хәсрәт килмәсен!”

    Нурфия Хөснетдинова: «58 яшьтә дә курчак уйнаудан туктамадым әле мин»

    Нурфия Хөснетдинова: «58 яшьтә дә курчак уйнаудан туктамадым әле мин»

    «Ватаным Татарстан» акция игълан итте: син дә кушыл!

    «Ватаным Татарстан» акция игълан итте: син дә кушыл!

    Валюталарның тишеккә очуы нәрсәгә китерер?

    Валюталарның тишеккә очуы нәрсәгә китерер?

    Фәрит Мөхәммәтшин: «Тормыш мине гомер буе укырга мәҗбүр итте»

    Фәрит Мөхәммәтшин: «Тормыш мине гомер буе укырга мәҗбүр итте»

    “Безне таладылар”. “Рубин” премьер-лигада калырга өметләнә

    “Безне таладылар”. “Рубин” премьер-лигада калырга өметләнә

    Кыр эшләре: яңгырлы һәм салкын һава торышының уңай һәм тискәре яклары

    Кыр эшләре: яңгырлы һәм салкын һава торышының уңай һәм тискәре яклары

    Кадерле келәт: өйдәге музейда 60ка якын экспонат тупланган

    Кадерле келәт: өйдәге музейда 60ка якын экспонат тупланган

    Камал театрында премьера: «Ирдәүкә» бәхете нәрсәдә?

    Камал театрында премьера: «Ирдәүкә» бәхете нәрсәдә?

    Яман чир турында оныткан Камилә: «Яшәүнең кадерен белегез»

    Яман чир турында оныткан Камилә: «Яшәүнең кадерен белегез»

    «ВТ» хәбәрчесе: 24 февральдән соң безнең тормыш икегә бүленде

    «ВТ» хәбәрчесе: 24 февральдән соң безнең тормыш икегә бүленде

  • Халыкчан
    • Барысы
    • Гаилә
    • Иман
    • Кайсыгызның кулы җылы?
    • Көт мине
    • Сәламәтлек
    • Серле сандык
    • Укучыларыбыз яза
    • Халык авазы
    • Һич онытасым юк
    Татарстанның сәламәтлек саклау министры маймыл чәчәге вирусы турында: «Татарларга тимәс!»

    Татарстанның сәламәтлек саклау министры маймыл чәчәге вирусы турында: «Татарларга тимәс!»

    Алма серкәсе буыннарны дәвалый, токсиннарны чыгара

    Алма серкәсе буыннарны дәвалый, токсиннарны чыгара

    24 яшендә 5 бала әнисенә әверелгән Айгөл: Мин ун бала дип хыяллана идем

    24 яшендә 5 бала әнисенә әверелгән Айгөл: Мин ун бала дип хыяллана идем

    Кардиолог Динара Садыйкова: Гипертония инсульт, инфаркт куркынычын арттыра

    Кардиолог Динара Садыйкова: Гипертония инсульт, инфаркт куркынычын арттыра

    «Язгы» йомырка калҗасы пешерү ЫСУЛЫ

    «Язгы» йомырка калҗасы пешерү ЫСУЛЫ

    Эч катуны кефир белән груша бетерә

    Эч катуны кефир белән груша бетерә

    Бакча җиләгенең яфрагы нигә кызара?

    Бакча җиләгенең яфрагы нигә кызара?

    Токмач «шулпасы»н түкмәгез

    Токмач «шулпасы»н түкмәгез

    «Балаларның «бисмилла» әйтә белүе дә ни тора!»

    «Балаларның «бисмилла» әйтә белүе дә ни тора!»

  • Документлар
    • Барысы
    • Мактаулы исемнәр
    • ТР Дәүләт Советы карарлары
    • ТР законнары
    • ТР Президенты указлары
    Чечня көндәлеге: Туган телгә мәхәббәт, гаилә тәрбиясе, белем бирү шаккатырды

    Чечня көндәлеге: Туган телгә мәхәббәт, гаилә тәрбиясе, белем бирү шаккатырды

    ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТЫ УКАЗЫ 13.10.20

    Татарстан Республикасы Президенты указлары

    «Татарстан Республикасында Кеше хокуклары буенча вәкаләтле вәкил турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    «Җир асты байлыклары турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    Мактаулы исемнәр

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү

VkontakteFollow on VkontakteYouTubeFollow on YouTubeRSSFollow on RSS
Табылмады
Бар результатлар
  • МӨҺИМ
    • Барысы
    • Авыл
    • Әдәбият
    • Дин
    • Җәмгыять
    • Икътисад
    • Интервью
    • Мәгариф
    • Мәдәният
    • Милләт
    • Сәясәт
    • Спорт
    • Хәвеф-хәтәр
    • Язмыш
    Диңгезсез дә яшәп була:  кризис чорында акчаны ничек янга калдырырга?

    Диңгезсез дә яшәп була:  кризис чорында акчаны ничек янга калдырырга?

    Билгесез җанвар һөҗүм итеп, чебешләрсез калган Роза Ногманова: “Башка хәсрәт килмәсен!”

    Билгесез җанвар һөҗүм итеп, чебешләрсез калган Роза Ногманова: “Башка хәсрәт килмәсен!”

    Нурфия Хөснетдинова: «58 яшьтә дә курчак уйнаудан туктамадым әле мин»

    Нурфия Хөснетдинова: «58 яшьтә дә курчак уйнаудан туктамадым әле мин»

    «Ватаным Татарстан» акция игълан итте: син дә кушыл!

    «Ватаным Татарстан» акция игълан итте: син дә кушыл!

    Валюталарның тишеккә очуы нәрсәгә китерер?

    Валюталарның тишеккә очуы нәрсәгә китерер?

    Фәрит Мөхәммәтшин: «Тормыш мине гомер буе укырга мәҗбүр итте»

    Фәрит Мөхәммәтшин: «Тормыш мине гомер буе укырга мәҗбүр итте»

    “Безне таладылар”. “Рубин” премьер-лигада калырга өметләнә

    “Безне таладылар”. “Рубин” премьер-лигада калырга өметләнә

    Кыр эшләре: яңгырлы һәм салкын һава торышының уңай һәм тискәре яклары

    Кыр эшләре: яңгырлы һәм салкын һава торышының уңай һәм тискәре яклары

    Кадерле келәт: өйдәге музейда 60ка якын экспонат тупланган

    Кадерле келәт: өйдәге музейда 60ка якын экспонат тупланган

    Камал театрында премьера: «Ирдәүкә» бәхете нәрсәдә?

    Камал театрында премьера: «Ирдәүкә» бәхете нәрсәдә?

    Яман чир турында оныткан Камилә: «Яшәүнең кадерен белегез»

    Яман чир турында оныткан Камилә: «Яшәүнең кадерен белегез»

    «ВТ» хәбәрчесе: 24 февральдән соң безнең тормыш икегә бүленде

    «ВТ» хәбәрчесе: 24 февральдән соң безнең тормыш икегә бүленде

  • Халыкчан
    • Барысы
    • Гаилә
    • Иман
    • Кайсыгызның кулы җылы?
    • Көт мине
    • Сәламәтлек
    • Серле сандык
    • Укучыларыбыз яза
    • Халык авазы
    • Һич онытасым юк
    Татарстанның сәламәтлек саклау министры маймыл чәчәге вирусы турында: «Татарларга тимәс!»

    Татарстанның сәламәтлек саклау министры маймыл чәчәге вирусы турында: «Татарларга тимәс!»

    Алма серкәсе буыннарны дәвалый, токсиннарны чыгара

    Алма серкәсе буыннарны дәвалый, токсиннарны чыгара

    24 яшендә 5 бала әнисенә әверелгән Айгөл: Мин ун бала дип хыяллана идем

    24 яшендә 5 бала әнисенә әверелгән Айгөл: Мин ун бала дип хыяллана идем

    Кардиолог Динара Садыйкова: Гипертония инсульт, инфаркт куркынычын арттыра

    Кардиолог Динара Садыйкова: Гипертония инсульт, инфаркт куркынычын арттыра

    «Язгы» йомырка калҗасы пешерү ЫСУЛЫ

    «Язгы» йомырка калҗасы пешерү ЫСУЛЫ

    Эч катуны кефир белән груша бетерә

    Эч катуны кефир белән груша бетерә

    Бакча җиләгенең яфрагы нигә кызара?

    Бакча җиләгенең яфрагы нигә кызара?

    Токмач «шулпасы»н түкмәгез

    Токмач «шулпасы»н түкмәгез

    «Балаларның «бисмилла» әйтә белүе дә ни тора!»

    «Балаларның «бисмилла» әйтә белүе дә ни тора!»

  • Документлар
    • Барысы
    • Мактаулы исемнәр
    • ТР Дәүләт Советы карарлары
    • ТР законнары
    • ТР Президенты указлары
    Чечня көндәлеге: Туган телгә мәхәббәт, гаилә тәрбиясе, белем бирү шаккатырды

    Чечня көндәлеге: Туган телгә мәхәббәт, гаилә тәрбиясе, белем бирү шаккатырды

    ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТЫ УКАЗЫ 13.10.20

    Татарстан Республикасы Президенты указлары

    «Татарстан Республикасында Кеше хокуклары буенча вәкаләтле вәкил турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    «Җир асты байлыклары турында» Татарстан Республикасы Законына үзгәрешләр кертү хакында

    Мактаулы исемнәр

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

    Ничек үзмәшгуль булып теркәлергә?

  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү
Табылмады
Бар результатлар
Ватаным Татарстан
Табылмады
Бар результатлар
Баш бит Халыкчан Сәламәтлек

Табиб-сомнолог Лилия Шаһиәхмәтова: Психик, неврологик авырулар йокысызлыктан башлана

- ieditor
13.01.2022
- Сәламәтлек
0
Табиб-сомнолог Лилия Шаһиәхмәтова: Психик, неврологик авырулар йокысызлыктан башлана

Фото: pixabay.com/ru

0
Карулар
Share on Twitter

Кеше гомеренең өчтән бер өлешен йоклап уздыра, ди галимнәр. Татлы йокы бик күп төрле авыруларны кисәтә, иммунитетны ныгыта. Бүген бик күпләр шул бәхеттән мәхрүм. Рәсми саннарга ышансаң, бүген ил халкының 23 проценты йокысызлыктан интегә. Йокысызлыкны ничек булдырмаска? Татлы йокы сере нидә? КФУ Университет клиникасының табиб-сомнологы Лилия Шаһиәхмәтова белән әнә шул хакта сөйләштек.

– Лилия Ядкәровна, йокысызлык ничек башлана?

– Йокысызлык ул – йокы бозылу. Кеше, ким дигәндә, бер-ике сәгать дәвамында йокыга китә алмый тилмерсә, бу инде йокысызлык санала. Норма буенча кеше 15–20 минут эчендә йокыга китәргә тиеш. Вакытында йокыга талып, төнлә уянып, йоклый алмыйча яткан кешеләр дә бар. Бу – шулай ук йокысызлык диагнозы. Алты сәгатьтән азрак йоклаган кешенең дә йокы режимы бозыла.

– Йокысызлык сәбәбе нидә?

– Хәзерге вакытта 60–70 төрле авыруның йокысызлыкка китерүе расланган. Әмма араларында йокысызлыкка китергән иң төп сәбәп булып стресс санала. Көндәлек режимы дөрес булмаган, ягъни еллар дәвамында көн саен төрле вакытта йокларга ятып, төрле вакытта уянган кешеләр дә, ахыр чиктә, йокысызлыктан тилмерә башлый. Йоклаганда гырлау да йокысызлыкка китерә ала. Билгеле булганча, кеше гырлаганда аның бер мизгелгә сулышы тукталып тора (апноэ). Шул сәбәпле,  ун сәгать йокласа да, аның йокысы туймый, арыганлыгы бетми.

– Йокысызлык  билгеле бер чир турында алдан белгертә аламы?

– Әйе, алай да була ала. Альцгеймер, Паркинсон кебек аерым бер психик, неврологик авырулар нәкъ менә йокысызлыктан башланырга мөмкин.

– Сезгә йокысызлыктан зарланып мөрәҗәгать итүчеләр күпме?

– Соңгы арада андыйлар аеруча күбәйде. Бу коронавируска бәйле. Беренчедән, бу вирус – үзе үк зур стресс. Аның турында көн дә ишетергә туры килгән хәвефле хәбәрләр аркасында, бу чир белән авырмаган кеше дә стресска бирешергә мөмкин. Тагын шунысы да бар: ковид нейровирус санала. Ул турыдан-туры нерв системасына, баш миенә йогынты ясый. Соңгысының ис, тәм сизә торган өлешләреннән тыш, йокы өчен җаваплы өлешләренә дә тискәре йогынты ясый ул.

– Өлкән яшьтәгеләрнең күбесе төнлә начар йоклавыннан зарлана. Бу күренеш нәрсә белән аңлатыла?

– Өлкәннәрнең буш вакыты күп. Иртүк торып, эшкә барасы юк. Шуңа күрә кайчан тели – шул вакытта йокларга ята, уяна ала. Көндез дә черем итеп алалар. Физик активлык җитмәү дә өлкәннәрнең йокысызлыктан интегүенә сәбәпче булырга мөмкин. Аннары яшь барган саен баш миенең йокы өчен җавап бирә торган өлешләре дә үзгәреш кичерә. Тормыштагы бертөрлелек, эмоцияләр җитмәү дә еш кына йокысызлыкка китерә.

– Туклануыбыз йокыга йогынты ясыймы?

– Фәлән продукт йокыны яхшырта дигән фәнни дәлилләр юк. Шулай да кич белән банан ашап куйсаң, бал салынган җылы сөт эчсәң, йокың тәмле була дигән ышану яши. Моны фәнни яктан да аңлатып була, билгеле. Аларда триптофан дигән аминокислота бар. Ул йокыны китерүче мелатонин гормонының башлангычы санала.

– Йокысызлыкны өй шартларында дәвалап буламы?

– Әйткәнемчә, йокысызлык бик күп сәбәпләр, аерым алганда, чирләр аркасында килеп чыга. Аның нәрсә аркасында пәйда булганын төгәл ачыкламыйча, йокысызлыктан котылып булмый. Әгәр аңа стресс кына сәбәпче икән, кеше, үзен кулга алып, йокы режимын җайга сала ала әле. Әгәр йокысызлык җитдирәк чир аркасында пәйда булса,  иң элек әнә шул авыруны дәваларга кирәк. Шуңа күрә монда табиб ярдәменнән башка булмый.

Йокысызлыкны булдырмау өчен кагыйдәләре

–  көндәлек тормышыбызда стресслардан котылып булмый. Әмма без аларны дөрес итеп кабул итәргә өйрәнә алабыз. Моңа төшенгән кешене йокысызлык кебек афәт  борчымаячак;

– йокы режимын  җайга салырга онытмагыз. Кеше көн саен бер үк вакытта йокларга ятып, бер үк вакытта торырга тиеш;

– йоклар алдыннан каһвә, энергетик кебек эчемлекләр кулланырга ярамый. Хәтта чәй эчәргә дә киңәш ителми. Ник дигәндә, чәй составында кофеин бар. Ул исә – йокының дошманы. Шуңа күрә бу эчемлекләрне көннең беренче яртысында гына куллану хәерле. Төштән соң аларны сок, морс, гади су, үлән төнәтмәләренә алыштырырга тырышыгыз;

– йокысызлыктан интеккән кешеләргә начар хәбәрләрне дә сирәк тыңларга кирәк. Йөрәккә якын алмыйм дисәң дә, алар барыбер баш миендә тупланып бара. Алар үз чиратында йокыга йогынты ясый;

– йокларга 1–1,5 сәгать кала телефон, гаджетларны сүндереп, читкә алып куярга кирәк;

– йоклар алдыннан китап укырга ярый. Ләкин ул  ярсыта, елата, борчуга сала торган әсәр булмаска тиеш.

Динә Гыйлаҗиева


Тэглар Динә ГыйлаҗиевайокыйокысызлыкЛилия Шаһиәхмәтова
TweetShare

Добавить комментарий Отменить ответ

Ваш адрес email не будет опубликован.

ХӘБӘРЛӘР

Фәрит Мөхәммәтшин: «Бәяләрнең нигезсез үсүенә юл куймаска тиешбез»

17:36

Татарстанда «Тукай картасы» белән театр-музейларга йөреп булачак

17:07

Татарстанда автобус белән бәрелешеп 14 яшьлек мотоциклчы үлгән

16:57

“Безнең ишегалды” программасы буенча инвалидлар өчен ишегаллары төзекләндереләчәк

16:20

Тинчурин театры Зәйгә җыена

15:46

Россия эшмәкәрлеге көне уңаеннан Казанда ярминкәләр, мастер-класслар һәм күңел ачу чаралары узачак

15:38

Маймыл чәчәк авыруының Татарстанда таралу куркынычы ни дәрәҗәдә булуын әйткәннәр

14:55

Көнче ир хатыны белән аның әнисенә бензин сибеп ут төрткән

14:23

Туфракта -1 градуска кадәр салкын булу сәбәпле, шторм кисәтүе игълан ителде

13:49

Татарстанда тагын бер сугыш ветераны вафат булган

13:29

Татарстанда «Сәламәтлек саклау» илкүләм проекты кысасындагы программа буенча быел төзелгән беренче ФАП ачыла

13:20

“Рубин”га премьер-лигада калу мөмкинлеге бирмәделәр

13:00
Күбрәк

ПОПУЛЯР

Рәшит Баһаветдинов: «Июньне яратмыйм… Шушы айда иң кадерле кешеләрем – улым, хатыным, әнием үлде»

19.05.2022

Эльвира Игнатьеваның абыйсы Айнур: “Әни әле дә дару белән генә тора”

11.05.2022

Ачы сабак: 175 нче гимназиядә булган фаҗигадан соң мәктәпләрдә ниләр үзгәрде?

11.05.2022

«Беркайчан да балабыз булмаячак… Икенче хатын алсаң, мин каршы түгел»

05.05.2022

Үпкәле туй: чыгарылыш кичәләре укучылар һәм әти-әниләрне икегә бүлә 

04.05.2022

 

 

 

СОҢГЫ ФИКЕРЛӘР

  • 19 Май 2022 - 16:51 АнонимКирәкми!Пионерияне кайтарырга кирәкме?
  • 19 Май 2022 - 09:13 ДАМИРЭ89274073035“Теге дөнья”га китеп, андагы хәлләрне күреп кайтучы: «Без — тукталышта гына»
  • 19 Май 2022 - 09:12 АнонимШУЛ 200м ЮЛНЫ ЯСАРГА ДА ЯрДЭМ ИТЭ АЛМАГАН РАЙОН Администрация ЕН ЭЙТЕР ИДЕМ.. НИЧЕК ОЯЛМЫЙЛАР САБАНТУЙ ЛАР Да АРТИСТЛАР ГА…“Теге дөнья”га китеп, андагы хәлләрне күреп кайтучы: «Без — тукталышта гына»
  • 18 Май 2022 - 18:55 АнонимНишлэп Аллахтан узсын ул.гомер гомергэ аксакаллар сузенэ колак салып яшэгэннэр.гел кешене гаеплэп тормагыз индеХалык синоптигы: “Бәрәңге туфрак җылынмыйча тишелми”
  • 18 Май 2022 - 17:46 АнонимЭти жиле кагылу ничек була микэн ул?Кагылсын сон ул эти дигэн кеше,килеп караганы да юк дигэн бит.Машинасына утырып эшкэ чыгып…3 бала белән ялгыз калган Диана Сәфәрова: «Түзеп карадым, әмма бер мәлне сабырлыгым сынды»

СОРАШТЫРУ

Бәрәңге утыртасызмы?

Нәтиҗәләр

Загрузка ... Загрузка ...

© 2019 Copyright © Все права защищены

  • Газета турында
  • Редакция
  • Элемтә
  • Реклама
  • Язылу

«Ватаным Татарстан» газетасы һәм сайты язмаларын, фото, видеоларны күчереп бастырган очракта редакциядән рөхсәт алу мәҗбүри

☎ 222-09-70  ✉ info@vatantat.ru


Табылмады
Бар результатлар
  • МӨҺИМ
  • Халыкчан
  • Документлар
  • Яңа сан
  • Фото
  • Видео
  • Аудио
  • Элемтә
    • Хат җибәрү

© 2019 Copyright © Все права защищены

Безгә кушыл!