Җыр сәнгате халык арасында аеруча күп сораулар уята. Җырчылар да искәрмә түгел. Җыр мәгънәле булса, аны тыңлау гөнаһ түгел, ди алар. Бу темага «Гаилә» мәчете имам-хатыйбы Рөстәм хәзрәт ХӘЙРУЛЛИНның – үз фикере.
– Рөстәм хәзрәт, ислам динендә музыка тыңлау рөхсәт ителәме? Күп кенә кешеләр намазга баскач, концертка йөрми, музыка тыңламый башлый.
– Музыка бит төрле була. Күңелдә шәһвәт, агрессия уята, нәфесне арттыра яисә күңел төшенкелегенә китерә торганнарын тыңларга ярамый. Көе, сүзләре Аллаһка, пәйгамбәребезгә (с.г.в), ата-анага, Ватанга мәхәббәт хисләре уята, рухи яктан баета торган җырлардан зарар булмас, иншаллаһ. Пәйгамбәребез (с.г.в.) дөңгер (бубен) кебек уен коралларында уйнап, күңел ачуны тыймаган. Ләкин һәрнәрсәдә чаманы белү кирәк.
– Чын мөселман җырчы була аламы?
– Җырчы була ала, әлбәттә. Элек бик популяр булган мөнәҗәт, бәет әйтүчеләрне җырчы дибез. Дөньяда танылган күп кенә Коръән-хафизлар шулай ук матур итеп нәшидләр башкара. Нәшид – музыка уен коралларын кулланмыйча гына башкарыла торган мөселман җыры. Бернинди уен коралсыз, фәкать үз тавышың белән. Тирән мәгънәле, әдәпле җырлар башкаруның зыяны юк.
– Хәзер дога һәм вәгазьләрне интернет аша тыңлау мөмкинлеге бар. Дини язмалар да күбрәк матур көйгә салына хәзер. Аларны тыңлау дөресме?
– Әгәр дә алар алдарак әйтеп кителгән музыка уен кораллары кулланылган көйгә салынса, аларны тыңлау дөрес булмас. Хәзер вәгазь сөйләү, азан әйтү кебек матур бәйгеләр дә оештырыла. Мөселман халкы – моңлы халык. Интернет киңлегендә фәкать тере тавыш кына яздырылган язмалар да күп, шуларны тыңласак иде.
– «Хәзрәтләр көне буе вәгазь белән сүрәләр генә тыңлап йөриме, әллә машинада барганда радионы кабызып, гади җырлар да тыңлыймы икән?» – дип кызыксына бер укучыбыз.
– Шәхсән үзем турында җавап бирә алам. Машинада барганда, хәбәри радио каналларын кабызам, Казанда андыйлар җитәрлек. Дөньяда, республикада, Казаныбызда булган хәлләр белән кызыксынам. Әлбәттә, безнең Татарстаныбызда FМ дулкынында чын мөселман радиосы юк. Бу бик кызганыч. Дин турында күбрәк сөйләшү алып барылган, матур һәм әдәпле җырлар куелган чын дини радио җитми. «Китап», «Тәртип» радиосында күбрәк элеккеге җырларны яңгыраталар анысы. Ә иске җырларны тыңлаганда, уен коралларының тавышы ишетелми. Элекке җырчыларның үз тавышлары көйне баса, ә хәзергеләре, тавышы әзрәк ишетелсен дип, фәкать музыка белән генә эш итә. Кайсы җырны алма, «бум-бум» дип бәреп тора.
– Сез никах мәҗлесләрендә еш буласыз, игътибар иткәнегез бардыр: күпләр хәзер никахка да тамада чакырта. Бәйрәмдә кычкырып җырлап утыру, гомумән, мәхәббәт, ярату турында җырлау рөхсәт ителәме? Әллә никахтан соң җыр тыңларга ярамый дигән нәрсә юкмы?
– Хәзер никах мәҗлесләре тулы үзгәреш кичерде. Элеккечә авылларда кыз өендә үткәрелә торган бу йола мәчеткә түгел, ресторан-кафеларга күчеп бара. Билгеле ки, анда җырчы, алып баручылар да чакырулы. Андый чакта мин никахны укыгач, гафу үтенеп, тизрәк китү ягын карыйм, чөнки анда дискотека башлана. Ул – дөньяви һәм рөхсәт ителми торган әйбер. Дөрес, кайбер хәзрәтләр үзләре үк никах мәҗлесен алып бара. Тамадалар арасында да «хәләл»ләре бар. Бу – аракысыз мәҗлес дигән сүз генә түгел, монда сүзләр дә, гамәлләр дә, көйләр дә – барысы да шәригатебез кануннарына туры килергә тиеш.
– Олы буын җырчылары, кызганыч, кими бара. Алар белән бергә туган як, гаилә, милләт, динебез турындагы җырлар да юкка чыга. Ничек уйлыйсыз, ни өчен яшь җырчылар репертуарындагы җырларда тирән мәгънә юк икән? Барысы да бер калыпка салынган, рифмага туры килгән сүзтезмәләр кебек.
– Без моны сизәбез, ишетәбез, аңлыйбыз. Яхшы җырчылар да очрамый түгел. Танылган җырчыларыбыз арасында да «машаллаһ», «иншаллаһ» дип җырлаучылар бар. Дөрес, бер дини сүз кулланып кына, җырга мәгънә кермәс. Бу сорауны шигырь язучыларга юллар идем. Ни өчен җыр сүзләренә тирән мәгънә салып булмый икән? Бу – бик начар күренеш. Бәлки аларны мәчетләргә җыеп, бу темага фикер алышу кирәктер.
БЕЗНЕҢ ТЕЛЕГРАМ КАНАЛГА ЯЗЫЛЫГЫЗ!
Фикер өстәү
Фикерегез