Комедон, акне, папула… Без бетчә дип атап йөрткән «дошман»ның әнә шундый төрләре бар. Берәүләрнең битендә бетчәләр вакытлы гына күренеш булса, икенче берләре гомер буе шулар белән көрәшеп яши. Ничек кенә булмасын, бетчә чыгу кешегә шактый зур уңайсызлык тудыра торган күренеш. Аларны кисәтеп, бетчәләрдән тиз генә котылып буламы? Алар нинди авырулар турында кисәтә?
Косметолог Эльвира Маркова белән шул хакта сөйләштек.
– Күпләрнең үзәгенә үткән бетчәләр нидән гыйбарәт?
– Чәч төкләре нигезендә яткан май бизләре тән тиресен саклый, аны корылыктан коткара. Әгәр ул чамадан тыш күп бүленеп чыга башласа, тәндә бетчәләр пәйда була. Ялкынсынган һәм ялкынсынмаган бетчәләр була. Әйтик, комедона дигән төре бар. Ачык комедон – кара башлы бетчәләр. Май бизләре кислород белән ачу тәэсирендә пәйда була. Ябык комедон – төер формасындагы бетчәләр. Анда кислород үтеп керә алмый. Алар белән эшләве авыррак.
– Бетчәләр ни сәбәпле пәйда була?
– Битендә бетчәләре булган кеше косметологка гына түгел, дерматологка да мөрәҗәгать итәргә тиеш. Ник дигәндә, бетчәләр тире авыруларының бер билгесе дә булырга мөмкин. Организмда стафилококк, стрептококк кебек бактерияләр булганда да бетчәләр пәйда була ала. Еш кына алар эндокрин системасы, ашказаны-эчәк системасы (гастрит, язва һ.б.) эшчәнлеге бозылу турында да кисәтә. Стресслар, артык баллы ашау аркасында, күрем алдыннан да тән тиресен, бигрәк тә битне бетчә баса. Яшүсмерләрнең дә үзәгенә үткән проблема бу. Бүген һәр ике үсмернең берсе битендәге бетчәләрдән котыла алмый тилмерә. Моңа аларның дөрес тукланмавы, фастфуд, газлы су кебек зарарлы ризыкларга өстенлек бирүе сәбәпче. Күчеш чорында аларның организмы болай да гормональ яктан зур үзгәреш кичерә. Моңа әле шушы дөрес тукланмау да килеп өстәлә. Бетчәләр нәселдән-нәселгә дә күчә ала. Алар тән тиресен дөрес тәрбияләмәү аркасында да пәйда булырга мөмкин.
– Бетчәләрне сытарга ярыймы?
– Аларны сытарга киңәш ителми. Ник дигәндә, аннан соң биттә еш кына эзләр кала. Шуңа күрә бу эшне тәҗрибәле белгечкә тапшырсаң хәерлерәк.
– Ә кайсы бетчәләрне сыту, гомумән, тыела?
– Башы булмаган, кызыл бетчәләрне бөтенләй сытарга ярамый. Болай эшләгәндә тән тиресенең бу өлешендәге ялкынсыну көчәячәк кенә. Өстәвенә, мондый бетчәләрне теләсә ничек сытканда, моны кулларны юмаган килеш эшләгәндә ялкынсынган бетчәгә инфекция дә эләгергә мөмкин.
– Кояш бетчәләрдән котылырга ярдәм итә, диләр. Бу сүзләрдә хаклык бармы?
– Бу фикер белән килешмим. Кояш нурлары, киресенчә, бетчәләрне тагын да азындырырга мөмкин. Ник дигәндә, бит тиресе кояшта тирли, нәтиҗәдә, ул үз-үзен саклау өчен, май бизләрен тагын да күбрәк бүлеп чыгара башлый. Шул рәвешле биттә яңадан-яңа бетчәләр пәйда була. Дөрес, диңгез буенда, әйтик, шул ук Кырымда кояш нурлары, киресенчә, бит тиресенә бик файдалы. Ул күп кенә тире авыруларын дәваларга сәләтле. Шуңа күрә анда яшәүчеләр бетчәләрнең нәрсә икәнен дә белми.
– Бетчәләр пәйда булу кешенең җенси тормыш белән яшәү-яшәмәвенә бәйлеме?
– Бу сүзләрдә күпмедер дәрәҗәдә хаклык бар. Ник дигәндә, бетчәләр җенси гормоннарга да бәйле. Үсмер чакта гормоннар дөрес эшләми. Организм зур стресс кичерә, нәтиҗәдә биттә бетчәләр пәйда була. Кеше үсә төшеп, даими рәвештә җенси тормыш белән яши башлагач, гормоннар инде тынычлана төшә, көйле эшли башлый. Шул рәвешле бетчәләр дә юкка чыга, тән тиресе дә яхшыра.
Биттәге бетчәләрдән ничек котылырга?
- Иң элек косметологка, дерматологка мөрәҗәгать итәргә кирәк. Ул бетчәләрнең ни сәбәпле пәйда булганын ачыклап, тиешле дәвалау курсы билгеләячәк.
- Бетчәләрне кисәтү, алардан котылу өчен бит тиресен яхшылап, дөрес итеп чистартырга да кирәк. Аерым алганда, составында спирт булган чистарткыч чаралар, лосьоннар белән мавыгырга ярамый. Алар бит тиресен бик нык корыта. Шуңа күрә аларның составында салицил, азелаин кислотасы, В витамины булган төрләренә өстенлек бирергә кирәк.
- Битне көнгә ике тапкыр – иртә-кич кенә чистартырга кирәк. Шуннан да артыгы ярамый. Атнага бер тапкыр пиллинг ясау да файдага булачак.
- Бетчәләрдән котылам дисәң, баллы, ачы ризыклардан да баш тартырга кирәк. Йокыны туйдыру да мөһим.
Динә Гыйлаҗиева
Саклап куй!
Бетчәләрдән коткаручы битлекләр
1 рецепт. Бетчәләр еш чыга торган биткә солы битлеге килешә. Моның өчен 1 аш кашыгы солы лачауларына куе ботка хасил булганчы кайнар су өстәргә кирәк. Суынгач, шуны биткә сөртеп, кипкәнче тотасы. Аннан бүлмә температурасындагы су белән юарга кирәк. Бу битлекне атнага 2–3 тапкыр ясасагыз, битегез чистарыр, вак җыерчыклар тигезләнер.
2 рецепт. 25 г төссез кынага (хна буявы) 2 аш кашыгы зәйтүн мае салып, бертөрле масса хасил булганчы болгатыгыз. Биткә түгәрәк хәрәкәтләр белән сөртегез дә 10 минут көтегез. Аннары су белән юып төшерегез. Әлеге битлек 1–2 атнага җитә.
3 рецепт. Банан да җыерчыклардан һәм бетчәләрдән котылырга булыша. Өч кенә ингредиенттан торган әлеге битлек тә биткә икенче сулыш бирә. Бик тиз эшләнә дә. Бер бананны изеп, 1 аш кашыгы каймак һәм йомырка сарысы кушып, әлеге катнашманы биткә сөртегез. Битлекне биттә 10–15 минут тотып, җылы су белән юыгыз.
